Verbum

пля́міна, ‑ы, ж.

Разм. Тое, што і пляма (у 1 знач.). [Андрэйка] абліў паперу чарнілам, зрабіўшы чорную пляміну велічынёю з медны пятак. Бядуля. За акном на снезе светлая пляміна акна, на пляміне ягоны [Панаваў] цень і далей густая цемра і мёртвыя, глухія гукі ночы. Галавач.

стагна́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. стагнаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Ночы цяпер стаялі зорныя .. і да самай раніцы чуліся тут: моцны шэпт, кашаль, стагнанне, божканне. Чорны. Толькі зрэдку на світанні, Як павейваў вецярок, Журба чулася, стагнанне, — Плакаў ссечаны дубок. Колас.

тата́хкаць, ‑ае; незак.

Разм. Утвараць мерныя адрывістыя гукі. Што ж ты татахкаеш, сэрца, бяссільна, Хіба не верыш у подых вясны? Глебка. Каля крайняй хаты стаяла машына; незаглушаны, татахкаў матор. М. Стральцоў. Ірваліся снарады, бомбы, татахкалі кулямёты, стаяў гул і грукат, калацілася зямля. Лупсякоў.

тупані́на, ‑ы, ж.

Разм.

1. Тупанне нагамі, гукі гэтага тупання. Раптам, схамянуўшыся, Максім устае: над галавой чутна тупаніна. Значыць, параход пад’язджае да чарговага прыпынку. Каршукоў.

2. Хаджэнне па розных інстанцыях у сувязі з вырашэннем якой‑н. справы. Тупаніны было на цэлы месяц.

уры́ўкамі, прысл.

Час ад часу, нерэгулярна. З-за шырокага дзядзінца ўрыўкамі даляталі да нас развясёлыя.. гукі гармоніка. Нікановіч. [Некаторыя вучні] таксама вучыліся ўрыўкамі, прапускалі заняткі. Колас. // Адрываючыся ад якіх‑н. спраў, прыхваткамі. [Вера] ўрыўкамі між вучобай у сярэдняй школе дапамагала паддойваць кароў сваёй цётцы. Дуброўскі.

хруста́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да хрусталю (у 1 знач.), уласцівы яму. Хрустальны бляск. // Звязаны з вырабам хрусталю. Хрустальны завод. // Зроблены з хрусталю. Хрустальная ваза.

2. перан. Празрысты. Хрустальныя каплі расы. // Чысты, звонкі, як у хрусталю (пра гукі). Хрустальны звон.

цы́рканне, ‑я, н.

Дзеянне паводле дзеясл. цыркаць (у 1 знач.), а таксама гукі гэтага дзеяння. Адтуль [з кароўніка] чулася звонкае, па-свойску для Алеся любае цырканне сырадою ў пустое яшчэ вядро. Брыль. У расчыненых хлявах там і тут чулася цырканне малака ў даёнкі. Мележ.

шаст, ‑у, М ‑сце, м.

Разм. Дзеянне паводле дзеясл. шастаць (у 1 знач.), а таксама гукі гэтага дзеяння. Прайшло больш за месяц, як адгучаў апошні шаст касы, а на дварэ стаяў толькі пачатак жніўня, цёплага і лагоднага, як усё гэта лета. Караткевіч.

гусце́ць, ‑ее; незак.

1. Станавіцца густым або больш густым (у 1 знач.). Юзя тым часам ужо мінула дарогу, увайшла ў лес, які ўсё больш гусцеў. Бажко.

2. Станавіцца больш канцэнтраваным, густым (у 2 знач.). Цеста гусцее. // Траціць блякласць, станавіцца больш яркім (пра колеры, фарбы і пад.). Ледзь прыкметна гусцее блакіт неба.

3. Станавіцца больш шчыльным, малапранікальным для зроку, святла. За акном гусцеў змрок цёплага летняга вечара. Мележ.

4. Паўтарацца больш часта, праз меншыя прамежкі часу. Пяшчотныя зычныя грэлі салаўя запоўнілі пакой. Спачатку гукі былі рэдкія, нясмелыя, потым пачалі гусцець, перасыпаліся срэбрам. Бядуля.

5. Станавіцца больш нізкім, прыглушаным (пра гукі, голас).

зы́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Звонкі, прарэзлівы, гучны. Прачнуўся Арцыховіч ад зычнага голасу днявальнага, які падаваў каманду на пад’ём. Алешка. Школа гаманіла, дрыжала ад зычных дзіцячых галасоў ужо месяцы тры. Ракітны.

2. Які ўтвараецца пры праходжанні моцнага струменю паветра праз перашкоду ў якім‑н. месцы моўнага апарату (пра гукі мовы). Зычны гук. / у знач. наз. зы́чны, ‑ага, м.; зы́чная, ‑ай, ж. Звонкія зычныя. Глухія зычныя. Цвёрдыя зычныя. Зацвярдзелыя зычныя.

•••

Альвеалярныя зычныя — зычныя гукі, пры вымаўленні якіх кончык языка дакранаецца да верхніх дзяснаў, напрыклад, беларускія «ж», «ш».

Санорныя зычныя — зычныя («р», «л», «м», «н»), пры вымаўленні якіх голас пераважае над шумам.