галава́, ‑ы́;
1. Верхняя частка цела чалавека, верхняя або пярэдняя частка цела жывёліны, якая заключае ў сабе мозг.
2.
3.
4.
5.
6. Харчовы прадукт у выглядзе шара або конуса.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сабра́ць, збяру, збярэш, збярэ; збяром, збераце;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Spiel
1) гульня́
2)
3)
4)
5)
6)
7) хвост (фазана)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
адбі́ць, адаб’ю, адаб’еш, адаб’е; адаб’ём, адаб’яце;
1. Ударамі адкалоць, адшчапіць, адарваць, адкрышыць (частку цэлага або што‑н. прымацаванае).
2. Сустрэчным ударам адкінуць.
3. Сілаю, з боем адабраць каго‑, што‑н., вярнуць захопленае.
4.
5. Прымусіць баяцца што‑н. рабіць, знішчыць, адабраць (ахвоту, жаданне, памяць і пад.).
6. Адкінуць у адваротным кірунку (прамені, гук і пад.).
7. Адлюстраваць што‑н. на сваёй гладкай, бліскучай паверхні.
8. Выявіць, даць вонкавае праяўленне (пачуццям, стану і пад.).
9. Выстукаць рытмічнымі ўдарамі.
10. Ударам (ударамі) пашкодзіць што‑н., зрабіць балючым.
11. Завастрыць лязо касы, б’ючы малатком.
12. Аддзяліць, перагарадзіўшы.
13. Правесці лінію ударам вяроўкі або шнура.
14. Пабіць (расліны, пасевы).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свой,
1.
2.
◊ на сваі́м хле́бе — на свои́х хлеба́х;
не пры сваі́м ро́зуме — не в своём уме́;
не сваі́м го́ласам (крыча́ць) — не свои́м го́лосом (крича́ть);
сам не с. — сам не свой;
с. хло́пец — свой па́рень;
с. чалаве́к — свой челове́к;
с. брат — свой брат;
сваі́м аду́мам — свои́м умо́м; как взду́мается;
сваі́мі сі́ламі — свои́ми си́лами;
сваі́м хо́дам — свои́м хо́дом;
сваі́м судо́м — свое́й вла́стью;
у с. час — в своё вре́мя;
ісці́ сваёй даро́гай — идти́ свое́й доро́гой (свои́м путём);
свая́ кашу́ля бліжэ́й да це́ла — своя́ руба́шка бли́же к те́лу;
свая́ кроў — своя́ кровь;
свая́ ме́рка — свой арши́н;
свая́ рука́ — своя́ рука́;
сваёй руко́й — свое́й руко́й;
дайсці́ сваёй галаво́й — дойти́ свои́м умо́м;
на сваю́ галаву́ — на свою́ го́лову;
называ́ць рэ́чы сваі́мі імёнамі — называ́ть ве́щи свои́ми имена́ми;
на свае́ во́чы ба́чыць — свои́ми глаза́ми ви́деть;
на сваі́х дваі́х —
зарабі́ць сваі́м мазалём — зарабо́тать свои́м трудо́м;
сваі́м гарбо́м — свои́м горбо́м;
сваі́х не пазна́еш — свои́х не узна́ешь;
не ве́рыць сваі́м вача́м (вуша́м) — не ве́рить свои́м глаза́м (уша́м);
ко́жнаму сваё — ка́ждому своё;
трыма́ць сваё наўме́ — име́ть за́днюю мысль;
на сваю́ шы́ю — на свою́ ше́ю;
дрыжа́ць за сваю́ шку́ру — дрожа́ть за свою́ шку́ру;
ратава́ць сваю́ шку́ру — спаса́ть свою́ шку́ру;
глядзе́ць са сваёй звані́цы — смотре́ть со свое́й колоко́льни;
ме́раць на свой капы́л — ме́рить на свой арши́н;
гнуць сваю́ лі́нію — гнуть свою́ ли́нию;
уткну́ць свой нос — су́нуть свой нос;
на свой страх — на свой страх;
на сваю́ адка́знасць — на свою́ отве́тственность, на свой страх и риск;
на сваі́м ме́сцы — на своём ме́сте;
не ў сваёй тале́рцы — не в свое́й таре́лке;
пры сваі́х інтарэ́сах — при свои́х интере́сах;
не ба́чыць дале́й свайго́ но́са — да́льше своего́ но́са не ви́деть;
ве́даць як свае́ пяць па́льцаў — знать как свои́ пять па́льцев;
гаспада́р свайго́ сло́ва — хозя́ин своего́ сло́ва;
сказа́ць сваё сло́ва — сказа́ть своё сло́во;
ма́йстар сваёй спра́вы — ма́стер своего́ де́ла;
дзяўбці́ сваё — тверди́ть своё;
сваі́мі сло́вамі — свои́ми слова́ми;
сваі́м пара́дкам — свои́м поря́дком, свои́м чередо́м;
у сваю́ чаргу́ — в свою́ о́чередь;
замыка́цца ў сваёй шкарлу́піне — замыка́ться в свое́й скорлупе́;
вары́цца ў сваі́м саку́ — вари́ться в со́бственном (своём) соку́;
стая́ць на сваі́х нага́х — стоя́ть на свои́х нога́х;
перарабі́ць на свой лад — переде́лать на свой лад;
стая́ць на сваі́м — стоя́ть на своём;
пра́віць сваё — упо́рствовать, стоя́ть на своём;
сваёй асо́бай — со́бственной персо́ной;
гаспада́р свайго́ лёсу — хозя́ин свое́й судьбы́;
не ба́чыць як сваі́х вушэ́й — не ви́деть как свои́х уше́й;
уваткну́ць свае́ тры гро́шы — су́нуть свой нос;
не ў свае́ са́ні не садзі́ся —
свая́ рука́ ўлады́ка —
свая́ ха́тка — ро́дная ма́тка —
у сваёй ха́це і сце́ны памага́юць —
поп сваё, а чорт сваё —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
set3
1. ста́віць, кла́сці; размяшча́ць;
2. саджа́ць, уса́джваць;
set
3. напраўля́ць, накіро́ўваць; паваро́чваць;
set one’s face towards the sun паваро́чвацца тва́рам да со́нца
4. падрыхто́ўваць, прыво́дзіць у стан гато́ўнасці;
set a piano настро́йваць піяні́на;
set the stage расстаўля́ць дэкара́цыі
5. прызнача́ць, назнача́ць, вызнача́ць;
set a date назнача́ць да́ту
6. захо́дзіць (пра нябесныя свяцілы);
7. ста́віць, настаўля́ць;
set an alarm-clock заво́дзіць будзі́льнік;
set a goal ста́віць мэ́ту;
set a sum задава́ць зада́чу
8. даво́дзіць да ла́ду, папраўля́ць;
set a hat папраўля́ць капялю́ш;
set a broken arm упраўля́ць руку́
9. прымуша́ць;
10. застыва́ць;
♦
set about doing
set
set apart
set aside
set aside a verdict анулява́ць прыгаво́р
set back
1. затры́мліваць, тармазі́ць;
2. размяшча́ць далёка; адсо́ўваць;
set down
1. выса́джваць ( пасажыраў)
2. запі́сваць
set forth
set
set in
set off
set out
1. выхо́дзіць, выязджа́ць;
set out to do
2. выстаўля́ць; расклада́ць, раскла́дваць, расстаўля́ць
set up
1. устана́ўліваць, фармірава́ць;
set up a monument узве́сці по́мнік;
set up a new government сфармірава́ць но́вы ўра́д;
set up a new record
2. распачына́ць ( справу);
set up as a chemist’s адкры́ць аптэ́ку
3. дапамага́ць (каму
4. аднаўля́ць ( сілы);
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
у́гол
1.
прямо́й у́гол прамы́ ву́гал;
тупо́й у́гол тупы́ ву́гал;
о́стрый у́гол во́стры ву́гал;
под угло́м в 60° пад вугло́м у 60°;
у́гол отраже́ния
у́гол паде́ния
у́гол прице́ла
2. (место, где сходятся две внешние стороны предмета) рог,
заверну́ть за у́гол завярну́ць за рог (ву́гал);
на углу́ на рагу́;
вы́йти на у́гол вы́йсці на рог;
за́гнутый у́гол страни́цы загну́ты ражо́к старо́нкі;
3. (внутренний — помещения, здания) кут,
в углу́ ко́мнаты у кутку́ пако́я;
разойти́сь по угла́м разысці́ся па кутка́х;
иска́ть по угла́м шука́ць па кутка́х;
поста́вить в у́гол
4. (помещение, жильё) кут,
име́ть свой у́гол мець свой кут (куто́к);
сдава́ть (снима́ть) у́гол здава́ць (найма́ць) куто́к;
5.
жить в глухо́м углу́ жыць у глухі́м кутку́;
◊
во главу́ угла́ у асно́ву (асно́ву асно́ў);
прижа́ть (припере́ть, загна́ть и т. п.) в у́гол (кого) прыці́снуць (прыпе́рці, загна́ць
медве́жий у́гол мядзве́джы (глухі́) куто́к;
из-за угла́ з-за вугла́;
ходи́ть из угла́ в у́гол хадзі́ць з кутка́ ў куто́к;
кра́сный (пере́дний) у́гол по́куць (
у́гол зре́ния пункт гле́джання.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
пакі́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не;
1. Адпраўляючыся куды‑н., не ўзяць з сабой.
2. Адпраўляючыся куды‑н., аддаць, перадаць каму‑н.
3. Прыберагчы, адкласці, схаваць для каго‑, чаго‑н., з якой‑н. мэтай.
4. Выйсці, пайсці адкуль‑н. (часова або назаўсёды).
5. Прымусіць або прапанаваць застацца дзе‑н., працягваць знаходзіцца ў якім‑н. месцы.
6. Захаваць у якім‑н. стане, не змяніць чыйго‑н. стану, становішча.
7. Прызначыць кім‑н., у якасці каго‑н.
8.
9.
10. Выклікаць што‑н. пасля сябе, паслужыць прычынай з’яўлення чаго‑н.
11. Не даць чаго‑н., пазбавіць чаго‑н.
12.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераве́сці, ‑вяду, ‑вядзеш, ‑вядзе; ‑вядзём, ‑ведзяце;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скруці́ць, скручу, скруціш, скруціць;
1. Круцячы, туга звіць што‑н.
2. Зматаць, навіць на што‑н.
3. Згінаючы, заломваючы што‑н., пераблытаць, сплесці.
4. Звязаць, пазбавіўшы каго‑н. мажлівасці прымяняць фізічную сілу.
5.
6.
7.
8. Зняць што‑н., пакручваючы.
9. Сапсаваць, неасцярожна ці доўга круцячы.
10. Выкруціўшы стрыжань, з тонкага ствала вярбы, лазы і пад. зрабіць дудку, свісток.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)