2.перан.Кніжн. Права старэйшага, першага, вядучага. Страціць права першародства.// Першааснова чаго‑н. Шатландзец пачынае цудоўна гаварыць па-беларуску, не страчваючы пры гэтым ні кроплі свайго шатландскага першародства.Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаво́раны, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.адгаварыць. Многа гаворана, ды мала сказана.З нар.
2.узнач.наз.гаво́ранае, ‑ага, н. Тое, што было выказана. сказана. Халімон успрымаў гаворанае, як заданне людзей, якім ён даўно падуладны.Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2.Гаварыць на незразумелай мове. У хаце паміж сабою гергеталі немцы.Чорны.— Чужыя людзі, — махнуў рукой Забела. — Зразумей, што ён гергеча.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлусі́ць, хлушу, хлусіш, хлусіць; незак.
Гаварыць няпраўду, маніць. Я знаў: не хлусіць садавод, Ён быў равеснікам, вядома, Меў, як і я, на скронях пот І рукі ў свежым чарназёме.Танк.[Міхаль] хлусіў дзяўчыне і ненавідзеў сябе за гэтую хлусню.Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
mince2[mɪns]v.
1. крышы́ць, рэ́заць на дро́бныя кава́лачкі; прапуска́ць праз мясару́бку
2. дро́бненька ту́паць, ступа́ць
♦
not mince one’s wordsгавары́ць адкры́та, шчы́ра (нават і крыўдныя рэчы)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Жэ́ўрэць ’тлець’ (КСТ). Укр.жевріти ’гарэць, тлець’, дыял. ’гаварыць’, балг.дыял.жевря се ’хныкаць, выпрошваць’. Варыянт адлюстравання ў бел.і.-е. кораня *geur, які прадстаўлены таксама ў жураць (гл). Параўн. жэўлець, жуляць. Супрун, Бюлетин за съпоставително изследване на български език с други езици, 1976, 5, 74–79, дзе адзначаецца і сувязь значэнняў ’гаварыць’ — ’гарэць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прапаве́даваць ’распаўсюджваць якое-небудзь веравучэнне, растлумачваючы яго слухачам’, прапаведнік (ТСБМ). У Насовіча слова адсутнічае. Відаць, кніжнае запазычанне з рус.пропове́довать, пропове́дник ’тс’, якія працягваюць ст.-рус., ст.-слав.прьповѣдати, проповѣдник і калькуюць лац.praedicāre ’гаварыць (аб прадмеце)’, praedicātor ’прапаведнік’ (Фасмер, 3, 376). Лац. словы ўзыходзяць да prae‑ ’пра’ і dicare ’гаварыць’ (Голуб-Ліер, 391).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мандрыголіць ’гаварыць абы-што’ (Сцяц. Сл.). Да мандрагора — расліна з псіхатроннымі ўласцівасцямі — праз лац. са ст.-грэч.Μανδραγόρας.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
durcheinánder
adv не разбіра́ючы, як папа́ла, упераме́шку
~ bríngen* — vt пераблы́таць, зблы́таць; збіць з тро́пу