натя́нутый
1. прич. наця́гнуты, мног. панаця́гваны; напя́ты;
2. прил., перен. наця́гнуты; (напряжённый) напру́жаны; (неестественный) ненатура́льны; шту́чны;
натя́нутое сравне́ние наця́гнутае параўна́нне;
натя́нутый смех ненатура́льны смех;
натя́нутые отноше́ния наця́гнутыя адно́сіны;
натя́нутый вид ненатура́льны вы́гляд.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
абра́зіць, ‑ражу, ‑разіш, ‑разіць; заг. абразь; зак., каго-што.
Пакрыўдзіць каго‑н. якім‑н. зняважлівым словам або дзеяннем. У голасе прагучала іронія, і Станіслаў праз сілу стрымаў сябе, каб не абразіць новага свайго знаёмага. Мікуліч. // Выклікаць непрыемнае ўражанне. Прафесар нічога не кінуў у шапку скрыпачу. Ён не зрабіў гэтага, бо выгляд скрыпача абразіў яго. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзя́куючы,
1. Дзеепрысл. незак. ад дзякаваць.
2. прыназ. з Д. З прычыны, з-за, з дапамогай. Дзякуючы святу .. ён да звычайнай порцыі сну дабавіў яшчэ гадзін пяць-шэсць. Крапіва. Дзякуючы камсамольцам удалося дастаць супрацьтанкавую гарматку. Брыль. Сухаваты твар [Андрэя Міхайлавіча] меў энергічны выгляд дзякуючы дзвюм рэзкім маршчынам, што ляглі ад носа да кутоў падціснутых вуснаў. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ландша́фт, ‑у, М ‑фце, м.
1. Агульны выгляд мясцовасці; пейзаж. Раўнінны ландшафт. □ Месяц быў поўны, чырвоны, на яго паверхні чарнелі абрысы далёкага таямнічага ландшафту. Лупсякоў. Рыгору хацелася выкарыстаць апошнія дні .. [для агляду] сілцоўскіх летніх ландшафтаў. Гартны.
2. Вясковы краявід на малюнку, карціне.
3. Спец. Сукупнасць тыповых прыкмет якой‑н. мясцовасці. Азёрны ландшафт. Горны ландшафт. Вывучыць ландшафт.
[Ням. Landschaft.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сты́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Вытрыманы ў адным якім‑н. стылі (у 1, 3 знач.). Стыльны гарнітур. Стыльнае адзенне. □ Пушысты дыван на паркетнай падлозе, стыльная, пад чырвонае дрэва, мэбля, мяккія ложкі са свежай бялізнай і ўзорыстымі атласнымі пакрываламі, чысціня, утульнасць — што больш трэба! Хадкевіч.
2. Разм. Такі, як у стылягі, уласцівы яму; занадта модны. Стыльны выгляд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калейдаско́п
(ад гр. kalos = прыгожы + eidos = выгляд + skopeo = гляджу)
1) аптычная прылада-цацка, у якой можна наглядаць змену розных каляровых узораў;
2) перан. хуткая змена чаго-н. (напр. к. уражанняў).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
пано́шаны
1. прич. перено́шенный;
2. прич. изно́шенный;
1, 2 см. панасі́ць 1, 2;
3. прил. (об одежде и т.п.) поно́шенный; поде́ржанный; изно́шенный, потёртый;
4. прил., перен. поно́шенный, потрёпанный, пота́сканный;
п. вы́гляд — поно́шенный (потрёпанный, пота́сканный) вид
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
надзьму́цца, ‑дзьмуся, ‑дзьмешся, ‑дзьмецца; ‑дзьмёмся, ‑дзьмяцеся; зак.
1. Напоўніцца паветрам, газам, зрабіцца пругкім. Мяч надзьмуўся. Камера надзьмулася. // Нацягнуцца ад ветру. [Сашава] кашуля надзьмулася, як парус. Сіўцоў. // Напоўніўшы паветрам рот, раздзьмуць шчокі. [Харытон] выбіў з глячка дно, надзьмуўся і затрубіў: — О-гого-о-о! Бажко.
2. Натапырыцца, падняўшы пер’е (пра птушак).
3. перан. Разм. Пакрыўдзіцца, нахмурыцца, зрабіць нездаволены выраз твару. [Дзяўчына] надзьмулася, сказала рэзка, злосна: — Мне не да жартаў, таварыш. Дадзіёмаў. Сын пакрыўдзіўся, надзьмуўся, але пярэчыць не стаў. Даніленка. Славік, зразумеўшы, што .. [Маша] знарок здзекавалася з яго, надзьмуўся, думаючы, як бы ёй адпомсціць. Шамякін.
4. перан. Разм. Стаць важным, прыняць ганарысты выгляд. Апамятаўшыся ад спалоху, судовы выканаўца зноў важна надзьмуўся. Бажко. Зяневіч важна надзьмуўся, зрабіў сур’ёзную міну. Лужанін.
•••
Надзьмуцца як мыш на крупы — пра чалавека, які мае пакрыўджаны, нездаволены выгляд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здаро́вы, -ая, -ае.
1. Які мае добрае здароўе, не хворы.
Здаровае дзіця.
З. арганізм.
2. Які выражае здароўе, уласцівы здароваму чалавеку.
З. выгляд.
З. смех.
3. Карысны для здароўя.
Здаровае надвор’е.
Здаровае харчаванне.
4. перан. Карысны, правільны.
Здаровая ідэя.
З. быт.
5. Моцнага целаскладу, дужы (разм.).
З. хлопец.
6. Вялікі, моцны (пра з’явы, прадметы; разм.).
З. мароз.
З. кавалак жалеза.
7. у знач выкл. здаро́ў (здаро́ва)! Ужыв. як прывітанне пры сустрэчы (разм.).
◊
Будзь (або бывай) здароў — развітальнае пажаданне заставацца здаровым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
во́браз, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У філасофіі: вынік і ідэальная форма адлюстравання прадметаў і з’яў матэрыяльнага свету ў свядомасці чалавека.
2. Выгляд, аблічча, якія ўзнікаюць у памяці, ва ўяўленні.
В. маці.
3. Жывое, нагляднае ўяўленне аб кім-, чым-н.
Светлыя вобразы будучага.
4. У мастацтве: абагульненае мастацкае адлюстраванне рэчаіснасці, увасобленае ў форму канкрэтнай індывідуальнай з’явы.
Паэт мысліць вобразамі.
5. У мастацкім творы: тып, характар, створаны пісьменнікам, мастаком, артыстам.
Вобразы рамана.
Артыст увайшоў у в. (ужыўся ў ролю). Стварыць в. рабочага.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)