Verbum

запіса́ць, -пішу́, -пі́шаш, -пі́ша; -пішы́; -пі́саны; зак.

1. што. Адзначыць пісьмова для памяці.

З. лекцыю.

2. каго-што. Нанесці (голас, музыку і пад.) на плёнку з дапамогай спецыяльнага апарата.

З. на плёнку песню.

3. каго (што). Унесці ў спіс, уключыць у склад чаго-н.

З. на прыём.

|| незак. запі́сваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. запі́сванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і за́піс, -у, м. Магнітафонны запіс.

засадзі́ць, -аджу́, -а́дзіш, -а́дзіць; -а́джаны; зак.

1. што. Заняць якую-н. плошчу пад пасадку раслін.

З. участак бульбай.

2. каго (што). Пасадзіць куды-н. прымусова; зняволіць (разм.).

З. льва ў клетку.

З. у турму.

3. каго (што) за што. Прымусіць працягла займацца чым-н. (разм.).

З. за ўрокі.

З. за работу.

4. што. Глыбока ўваткнуць (разм.).

З. сякеру ў калодку.

|| незак. заса́джваць, -аю, -аеш, -ае.

заўва́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.

1. каго-што і са злуч. «што», «як». Убачыць, падмеціць, выявіць.

З. агеньчык удалечыні.

З., што слухачы стаміліся.

Не заўважылі, як даехалі да вёскі.

2. каго-што. Адзначыць, запомніць па якіх-н. прыметах.

З. месца ў кустах, дзе ляжаў ранены.

3. Сказаць што-н., уставіць у размову. «Яно так і ёсць на самай справе», — заўважыў старшыня.

|| незак. заўважа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

злы, -а́я, -о́е.

1. Які тоіць у сабе зло.

З. намер.

Злая доля (няшчасная).

2. Поўны злосці, варожасці.

З. чалавек.

Злыя вочы.

3. на каго-што. Сярдзіты, поўны злосці на каго-, што-н.

Ён з. на ўсіх.

4. Куслівы, злосны (пра жывёл).

З. сабака.

5. перан. Ужыв. для абазначэння вышэйшай ступені якой-н. якасці, дзеяння, стану і пад., выражанага назоўнікам (разм.).

З. мароз.

Злыя вятры.

перабі́ць², -б’ю́, -б’е́ш, -б’е́; -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; -бі́; -бі́ты; зак.

1. каго-што. Перарваць чыю-н. гаворку.

П. прамоўцу рэплікай.

2. што. Парушыць натуральны ход, развіццё якіх-н. падзей, з’яў і пад.

П. сон.

П. ход думак.

3. што. Заглушыць, перасіліць.

П. апетыт (сапсаваць апетыт). Дым перабіў пах смалы.

4. Перахапіць у каго-н., не даць другому (разм.).

П. куплю.

|| незак. перабіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

перавярну́цца, -вярну́ся, -ве́рнешся, -ве́рнецца; -вярніся; зак.

1. Павярнуцца з аднаго боку на другі, павярнуцца процілеглым бокам.

Лодка перавярнулася (перакулілася).

2. Прайсці, перабыць.

Колькі тут народу перавярнулася!

3. у каго-што, перан. Ператварыцца ў каго-, што-н.; прыняць іншы выгляд.

Былі рублі, ды перавярнуліся ў вераб’і (прымаўка). Хлопчык перавярнуўся ў казляня (у казцы).

4. перан. Рэзка змяніцца, перамяніцца.

У яго жыцці ўсё перавярнулася.

|| незак. пераваро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

адце́рці, адатру́, адатрэ́ш, адатрэ́; адатро́м, адатраце́, адатру́ць; адцёр, -це́рла; адатры́; -цёрты; зак.

1. што. Трэннем выдаліць што-н. прысохлае, прыклеенае і пад.

А. бруд з вопраткі.

2. каго-што. Расціраючы, вярнуць адчувальнасць каму-, чаму-н.

А. шчокі з марозу.

А. ногі.

3. каго-што. Адціснуць, адцясніць; выцесніць (разм.).

А. саперніка.

4. што. Пашкодзіць, адцяць, прычыніўшы боль (разм.).

А. пальцы.

|| незак. адціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

арыентава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; незак.

1. Вызначаць сваё месцазнаходжанне або кірунак руху.

А. ў вялікім лесе.

А. ў новых абставінах (перан.).

2. на каго-што. Вызначаць, браць кірунак на каго-, што-н.

А. на маяк.

А. на шырокага чытача (перан.).

3. перан. Разбірацца ў чым-н.

|| зак. зарыентава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся.

|| наз. арыенціро́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. і арыентава́нне, -я, н.

адмахну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Узмахам адагнаць ад сябе каго-, што-н.

А. ад мух.

2. Махнуць рукой у знак пратэсту, нязгоды з чым-н.

3. перан. Адмовіцца рабіць што-н., не жадаючы разабрацца ў справе (разм.).

А. ад таго, што было.

А. ад вырашэння пытанняў.

|| незак. адма́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

А. рукамі і нагамі (наадрэз адмаўляцца ад каго-, чаго-н.).

спасці́гнуць, -ну, -неш, -не; спасці́г, -гла; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што (разм.).

1. Усвядоміць, зразумець, пранікнуць у сутнасць чаго-н.

С. філасофскі сэнс рамана.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выпасці на долю каго-, чаго-н., здарыцца з кім-, чым-н. (пра што-н. дрэннае, непрыемнае).

Бяда спасцігла іх сям’ю.

|| незак. спасціга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. спасціжэ́нне, -я, н. (да 1 знач.).