Камлём ’хутка, раптам; у імгненне вока’ (Нас., Бяльк.). Скарочаная форма ад кумільгом ’тс’ (Сцяшк. Сл.). Тое ж драг. ку́мылём (Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Клю́чыкі ’першацвет, Primula veris’ (Кіс., Сцяшк.). Да клюка 1. Параўн. сінанімічнае грабелькі. Аднак форма ліста і кветкі быццам бы не адпавядае гэтай назве.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Нехля, нэхля ’неахайная жанчына’ (брас., Нар. лекс.). Відаць экспрэсіўная форма ад няхлюя, ’тс’ ці пад., утвораная паводле мадэлі коця (< кот, коцік) і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трайке́ ’Арыён’ (АБ, 8) — скарочаная форма ад траеяке́, траячке́. Параўн. польск. беласт. trójki, trojaki ’тс’, назва сузор’я з трох зорак (Купішэўскі, Słownictwo).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аменсалі́зм
(ад а- + лац. mensa = стол, жыўленне)
форма ўзаемаадносін паміж арганізмамі, якая для аднаго віду карысная, а для другога шкодная (напр. вароны, падбіраючы рэшткі ежы воўка, сваім крыкам прыцягваюць увагу паляўнічага).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дэспаты́я
(с.-лац. despotia, ад гр. despoteia)
1) форма самадзяржаўнай улады, неабмежаваная манархія на чале з дэспатам 1;
2) дзяржава, у якой устаноўлена такая ўлада;
3) тое, што і дэспатызм 2.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Бамбэ́нак ’бубен’. Запазычанне з польск. bębenek ’тс’ (памяншальная форма да bęben ’бубен’, слав. bǫbъnъ, bǫbьnъ, гл. бу́бен). Аб польскім слове гл. Слаўскі, 1, 31.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бычовны́к ’бераг (канавы, сажалкі і інш.)’ (Клім.). Відавочна, палеская форма (з фанетычным развіццём *ě > ы пасля губных) слова бічаўні́к ’бераг, берагавая паласа’ (Яшкін), гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́цубіць ’не спяшаючыся, неадрыўна выпіць чаго-небудзь многа’ (Янк. III). Відавочна, сапсаваная форма выцудзіць ад цудзіць, цуджу ’цадзіць, піць многа’ (гл.), рус. цедить ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кудэ́ркаць ’забаўляць’ (Сцяшк. Сл.). Магчыма, да кудзер (гл.). Зыходная форма, тады *кудзеркаць ’цягаць за валасы’ — дзеяслоў з суфіксацыяй на ‑ка‑ (SP, 1, 49–50).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)