ро́згалас, ‑у, м.
Абл. Рэха, адгалоскі. Я свой звон ход у ход Размахну, як ніхто і ніколі; Аж ад рук і ад хмур вежы рухне падмур, Толькі розгалас пойдзе па полі. Купала. Шырокі розгалас здабудуць гэтыя крылатыя словы, нібы выдыхнутыя адным сэрцам. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
севазваро́т, ‑у, М ‑роце, м.
Сістэма паляводства з паслядоўным, перыядычным чаргаваннем пасяўных культур на адным і тым жа полі. Ён [Лемяшэвіч] сам раней меў не надта глыбокае ўяўленне аб севазвароце і, колькі ні чытаў пра гэта, ніяк не мог запомніць чаргаванне культур. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стапа́ 1, ‑ы; мн. стопы, стоп; ж.
Спалучэнне націскнога з адным ці двума ненаціскнымі складамі, якое заканамерна паўтараецца ў вершаваным радку.
стапа́ 2, ‑ы; мн. стопы, стоп; ж.
Адзінка падліку пісчай паперы, роўная 1000 лістоў (да ўвядзення метрычнай сістэмы мер раўнялася 480 лістам).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сужы́цель, ‑я, м.
1. Той, хто жыве з кім‑н. разам, у адным пакоі, у адной кватэры. / у перан. ужыв. Пра інфузорыі, якія знаходзяцца ў страўніку некаторых жывёл.
2. Разм. Мужчына, што знаходзіцца ў пазашлюбнай сувязі з якой‑н. жанчынай; любоўнік. // Муж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упо́кат, прысл.
Разм. Адзін пры адным, у беспарадку, як папала (ляжаць, спаць і пад.). Хлопцы спалі на нарах у кутку ўпокат і трымаліся адной сям’ёй у працы і ў барачным жыцці. Пестрак. Ляжаць упокат зваленыя сосны, Галлё і друз паскіданы ў лаўжы. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шафёрыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Разм. Працаваць шафёрам. Праз два месяцы [Майбарада] прыкаціў на наш двор на новенькай машыне, толькі што пафарбаванай у бледназялёны колер. І з таго часу пачаў шафёрыць. Скрыган. [Шкарута:] — Працуе [Мікола] са мной у адным гаражы. Шафёрыць, у бацьку ўдаўся. Мяжэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
gąsior
м.
1. гусак;
2. бутля;
gąsior wina — бутля віна;
iść ~em — ісці адзін за адным;
jechać ~em — ехаць гужам (цугам)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пазбіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. каго-што. Сабраць, сканцэнтраваць у адным месцы ўсіх, многіх ці ўсё, многае.
П. людзей на сход.
2. што. Падабраць, падняць усё тое, што ўпала, рассыпалася і пад.; падабраўшы, скласці ў адно месца ўсё, многае.
П. рассыпаны гарох.
П. галлё ў кучы.
3. што. Скласці, саставіць з розных частак многа чаго-н.
П. станкі.
4. што і чаго. Збіраць што-н. на працягу якога-н. часу.
Пазбіраем яшчэ з гадзіну грыбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збе́гчыся, збягу́ся, збяжы́шся, збяжы́цца; збяжы́мся, збежыце́ся, збягу́цца; збе́гся, -глася; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Бягом сабрацца ў адным месцы (пра многіх).
З. на пажар.
Збеглася ўся вёска.
2. Паспець бегчы разам з кім-н. (разм.).
Дзе ж мне з вамі, маладымі, з.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і ссесціся (у 2 знач.; разм.).
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стваро́жыцца, утварыць згусткі (пра малако).
Малако збеглася.
|| незак. збяга́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чарада́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. чаро́ды і (з ліч. 2, 3, 4) чарады́, чаро́д, ж.
1. Рад аднародных прадметаў, жывых істот, якія размяшчаюцца або рухаюцца адзін за адным.
Ч. машын.
Ч. хмар.
2. Статак, гурт жывёл, група птушак, рыб аднаго віду.
Ч. авечак.
Ч. кароў.
Ч. птушак.
3. Гурт, натоўп (людзей).
Ч. хлопчыкаў.
Ч. мужчын.
4. Чарга.
Заўтра яго ч. пасвіць кароў.
5. у знач. прысл. чарадо́й (-о́ю). Адзін за другім; бесперапынна.
Думкі плылі чарадой.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)