інтыфа́да
(ар. intifada = літар. вытрасанне)
рух арабскага супраціўлення на занятых Ізраілем тэрыторыях Палестыны, які ўзнік у канцы 80-х гадоў XX ст.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Мугава ’кадола — вяроўка (каля 250 м), якая прыводзіць невад у рух’ (лепел., Браім). Польск. muga ’тс’, славен. múga паласа, смуга, лінія’. Роднаснае да смуга (гл.). Параўн. лат. smaugs ’тонкі, стройны’, літ. susmáugti ’зацягнуць, зацягваць, сцягваць’, ст.-ісл. smeygja ’прыціскаць, нацягваць’, ст.-грэч. μυχός ’самае аддаленае месца (заліва)’ (Фрэнкель, 841; Бязлай, 2, 205).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Супэнду, спэнду ’з перапуду, з перапалоху’ (Кал.). Адаптаваны паланізм, параўн. польск. z pędu ’сходу, адразу’, дыял. spęd ’зручны выпадак, смеласць’, што да pęd ’рух, бег, імпэт’. Відаць, недакладнае тлумачэнне, хутчэй ’адразу, не марудзячы’: не ўспела супэнду дзяўчына бацьку адказ даць, на што, магчыма, паўплывала збліжэнне з генетычна тоесным пуд ’страх, перапалох’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
cramp2 [kræmp] v.
1. звя́зваць, абмяжо́ўваць (рух); перашкаджа́ць (развіццю); заміна́ць; звужа́ць, зву́жваць
2. tech. змацо́ўваць скабо́й
♦
cramp someone’s style infml абраза́ць кры́лле; звя́зваць па рука́х і нага́х; перашкаджа́ць каму́-н. по́ўнасцю праяві́ць сябе́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
запаво́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.
1. Зрабіць больш павольным; збавіць (рух, рост і пад.). Па вуліцы ішоў статак кароў, і машына запаволіла ход. Гамолка. «Давай, давай, яшчэ, яшчэ!» — гатоў быў крычаць Кірэй, каб толькі падахвоціць брата, каб толькі ён не запаволіў бег. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гі́ра, ‑ы, ж.
1. Металічны груз пэўнай вагі, які служыць мерай масы (вагі) пры ўзважванні прадметаў. Пудовая гіра. // Спартыўная прылада для гімнастычных практыкаванняў у цяжкай атлетыцы. Практыкаванне з гірамі і штангай.
2. Вісячы груз, які прыводзіць у рух механізм або з’яўляецца процівагай. Гіра насценнага гадзінніка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апладня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., каго-што.
1. Даваць пачатак развіццю арганізма шляхам зліцця мужчынскай і жаночай палявых клетак.
2. перан. Станавіцца крыніцай творчай сілы. Творчасць рамантыкаў прагрэсіўных апладняў рэвалюцыйна-дэмакратычны і нацыянальна-вызваленчы рух, які раз-пораз успыхваў у розных частках Еўропы. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нацыяналі́зм, ‑у, м.
1. Рэакцыйная буржуазная ідэалогія і палітыка ў галіне нацыянальных адносін і культуры, якая грунтуецца на перабольшанні нацыянальных рыс, культываванні перавагі, выключнасці адных нацый перад другімі і распальванні нацыянальнай варожасці.
2. Нацыянальны рух у прыгнечаных краінах за незалежнасць народа, нацыі супраць іншаземных прыгнятальнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узнепако́іць, ‑кою, ‑коіш, ‑коіць; зак., каго.
Разм. Выклікаць у кім‑н. трывогу, непакой; усхваляваць. Мне было незразумела.., чаму гэтыя на выгляд звычайныя птушкі так узнепакоілі маіх сябрукоў. Аляхновіч. // перан. Парушыць спакой; прывесці ў рух. [Ганна:] — Не, Антоне! Мае суседкі старэнькія, рана спаць кладуцца, Яшчэ ўзнепакоім. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
uliczny
uliczn|y
вулічны;
ruch ~y — вулічны рух;
latarnia ~a — вулічны ліхтар;
korek ~y — вулічны затор; затор
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)