сле́сар, ‑а, м.
Рабочы, спецыяліст па ручной апрацоўцы, зборцы і рамонту металічных вырабаў. Слесар-інструментальшчык. Слесар-зборшчык. □ У 1698 годзе англійскі слесар Томас Ньюкомен атрымаў першы патэнт на цеплавую машыну для падняцця вады. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Mítbestimmung
f -
1) пра́ва раша́ючага го́ласу
2) эк. рабо́чы кантро́ль; удзе́л рабо́чых у кірава́нні прадпрые́мствам
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
бурла́к
(рус. бурлак)
наёмны рабочы, які даўней уваходзіў у арцель, што перамяшчала рачныя судны ўручную пры дапамозе канатаў і вёслаў; у 17—19 ст. бурлацтва на Беларусі было самастойным і адыходным промыслам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
пралета́рый, ‑я, м.
1. Наёмны рабочы ў капіталістычным грамадстве, пазбаўлены сродкаў вытворчасці. Герой Купалы — беззямельны селянін, батрак, вясковы пралетарый — не мае сваёй уласнасці. Івашын.
2. Гіст. У Старажытным Рыме — грамадзянін, які належаў да саслоўя незаможных.
[Лац. proletarius.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прасталю́дзін, ‑а, м.
Уст. Чалавек, які належыць да непрывілеяванага саслоўя (селянін, рабочы мешчанін). Захаваўся дакумент, у якім сказана, што «дваранін Мінскай губерні Вікенцій Марцінкевіч.. выдаў на простай мове некалькі падрыхтаваных адозваў да прасталюдзінаў». С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сле́сар ‘рабочы-металіст’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Пятк. 1), слёсар ‘тс’ (Янк. 2, Сцяшк. Сл.), сло́сар ‘тс’ (Сцяшк.), сляса́р ‘тс’ (Ласт.). Ст.-бел. слесаръ, паводле Булыкі (Лекс. запазыч., 89), праз ст.-польск. ślosarz з ням. Schlosser ‘тс’; паводле Новавейскага (Zapożyczenia, 11), польск. ślusarz з с.-в.-ням. sloʒʒer ‘тс’. Параўн. яшчэ ст.-бел. слосар ‘тс’ (Вярхоў, Наз., 17). Варыянтнасць у народнай і літаратурнай мове сведчыць аб розных крыніцах запазычання і розных ступенях адаптацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пасу́днік, ‑а, м.
1. Паліца, шафа для пасуды. Помніцца, тая [жанчына] таксама нешта казала і пра Германію, пакуль бразгала ў пасудніку і кроіла хлеб. Быкаў.
2. Рабочы, які мые посуд у сталовай, рэстаране і пад. Працаваць пасуднікам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ушчыльні́ць, -ыльню́, -ы́льніш, -ы́льніць; -ы́льнены; зак.
1. што. Зрабіць больш шчыльным (у 1 знач.), сціскаючы.
У. глебу.
У. сіласную масу.
2. каго-што. Засяліць больш, шчыльней ці ўсяліць каго-н. да каго-н. дадаткова.
У. кватэру.
У. жыльцоў.
3. перан., што. Запоўніць цалкам, зрабіць больш насычаным.
У. рабочы дзень.
Ушчыльнены графік работ.
У. тэрміны жніва (скараціць, сціснуць).
|| незак. ушчыльня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. ушчыльне́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кармі́лец, ‑льца, м.
Тое, што і карміцель. Сын жа быў сям’і апораю і кармільцам быў адзін, Працаваць хадзіў на фабрыку. Танк. Рабочы пасёлак туліўся ля невялікага цвікавага завода, які быў кармільцам усіх, хто жыў у пасёлку. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падсвядо́мы, ‑ая, ‑ае.
Неўсвядомлены, інстынктыўны, няясны. Усё жыццё сваё.. [Жан] пачынаў рабочы дзень з падсвядомай іскрай надзеі, што новы дзень прынясе яму нейкую.. радасць. Шамякін. [Алаіза] баялася азірнуцца, адчувала нейкім падсвядомым пачуццём, што чалавек ідзе за ёю наўмысля. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)