Verbum

анлайнавы слоўнік

ГІ́БАН (Gibbon) Эдуард

(8.5.1737, Патні, цяпер у межах Лондана — 16.1.1794),

англійскі гісторык. Асн. праца — «Гісторыя заняпаду і разбурэння Рымскай імперыі» (Т. 1—6, 1776—88). Заснавана на дэталёвым вывучэнні крыніц, змяшчае паліт. гісторыю Рым. імперыі і Візантыі з канца 2 ст. да 1453 (падзенне Канстанцінопаля) з экскурсамі ў гісторыю зах.-еўрап. сярэдневякоўя і Расіі. У яго творах знайшлі адлюстраванне ідэі асветніцкай філасофіі 18 ст.

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВІ́ЦЕБСКАЯ ПРАВІ́НЦЫЯ,

адм.-тэр. адзінка ў Рас. імперыі ў 1772—77. Уваходзіла ў Пскоўскую губ. Цэнтр — г. Віцебск. Агульная пл. 851 284 дзесяціны. Паводле ўказа ад 22.7.1776 падзялялася на Веліжскі, Гарадоцкі і Віцебскі пав. Уключала 7 мястэчак, 166 сёл, 2910 вёсак; каля 175 тыс. чал. падатковага насельніцтва. З дзярж. уладанняў былі Віцебская эканомія і 17 старостваў. Узначальвалася ваяводам. Скасавана паводле «Устанаўленняў для кіравання губерняў Расійскай імперыі» (1775).

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

казначэ́й

(рус. казначей, ад караім. xaznacy)

1) хавальнік грошай і каштоўнасцей якой-н. установы, прадпрыемства, арганізацыі;

2) асоба, якая загадвала казначэйствам у Расійскай імперыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

намакано́н

(с.-гр. nomokanon, ад гр. nomos = закон + kanon = правіла)

зборнік царкоўных канонаў і грамадзянскіх законаў, якія датычылі быту і сямейнага права Візантыйскай імперыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

прыва́т-дацэ́нт

(ням. Privatdozent, ад лац. privatim docens = які навучае прыватна)

вучонае званне пазаштатнага выкладчыка вышэйшай школы ў Расійскай імперыі і некаторых іншых краінах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

тэтра́рхія

(лац. tetrarchia, ад гр. tetrarchia)

1) падзел улады паміж чатырма правіцелямі ў Стараж. Грэцыі і Рымскай імперыі;

2) акруга, якая падначальвалася ўладзе тэтрарха.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

атама́нка

(фр. ottomane, ад тур. Othman = імя султана, заснавальніка Асманскай імперыі)

шырокая мяккая канапа з трыма здымнымі падушкамі замест спінкі і з валікамі па краях.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

прэфекту́ра

(лац. prefectura)

1) адміністрацыйная адзінка ў старажытнарымскай імперыі;

2) адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзін ка ў некаторых краінах, напр. у Японіі;

3) службовае памяшканне прэфекта, яго канцылярыя.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АНАТО́ЛІЯ

(грэч. Anatolē, тур. Anadolu),

у старажытнасці назва М. Азіі. Уваходзіла ў склад Хецкай дзяржавы, з 4 ст. да н.э. — у імперыю Аляксандра Македонскага, з 2 ст. да н.э. ў Рым. імперыі, потым да 11 ст. ў Візантыі, у 11—14 ст. у дзяржаве сельджукаў. У 14—15 ст. заваявана туркамі асманамі. У Асманскай імперыі Анатолія — правінцыя на З М. Азіі з цэнтрам у г. Кютах’я. З 1920-х г. Анатоліяй называецца ўся азіяцкая частка Турцыі.

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГЕНЕРА́Л-ГУБЕРНА́ТАРСТВА,

адм.-тэр. адзінка ў Рас. імперыі ў 1775—1917. Аб’ядноўвала адну або некалькі губерняў, узначальвалася генерал-губернатарам. Уведзена Кацярынай II. Колькасць генерал-губернатарстваў мянялася. У 1782 40 губерняў былі аб’яднаны ў 19 генерал-губернатарстваў. У 19 ст. генерал-губернатарствы пакінуты толькі ў сталіцах і на ўскраінах імперыі (Польшча, Беларусь, Прыбалтыка, Сібір, Далёкі Усход, Сярэдняя Азія). На тэр. Беларусі існавалі Беларускае генерал-губернатарства (1772—1856), Віленскае генерал-губернатарства (1794—1912), Мінскае генерал-губернатарства (1831—34).

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)