around​1 [əˈraʊnd] adv.

1. прыблі́зна, каля́;

She is around fifty. Ёй пад пяцьдзясят;

Tom arrived around six o’clock. Том прыехаў каля шасці гадзін.

2. наво́кал, вако́л, наўко́л;

all around усю́ды;

I could hear laughter all around. З усіх бакоў я мог чуць смех.

3. паўсю́ль; усю́ды;

There were papers lying around all over the floor. Паўсюль на падлозе ляжалі паперы.

♦

he’s been around ён чалаве́к быва́лы

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Band

I

m -(e)s, Bände том

II

n -(e)s, Bänder сту́жка, бант

láufendes ~ — канве́ер

III

n -(e)s, -e уст. су́вязь, по́вязь; ако́вы

◊ áußer Rand und ~ sein — быць не ў сабе́, не по́мнячы сябе́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Злы́дзень ’шкодны чалавек, ліхадзей’, ’нягоды, бяда’ (ТСБМ), злы́дня ’бядота’ (Бяльк.), злы́дні ’бядота, недахваткі’ (Нас.). Рус. злы́день, арх., валаг., паўн.-дзвін., омск., карэльск., тул., цвяр., арл., варонеж., кур. ’злы чалавек’, урал. ’махляр’, валаг. ’скнара’, алан., вяцк., перм., урал., сарат., варонеж., калуж., пск. ’гультай’, кур., арл., калуж., бранск., смал., варонеж., вяцк., перм. ’бядняк, жабрак’, злы́дни тамб. ’інтрыгі, свавольствы’, паўн., зах., паўд.-смал., арл., том., сіб. ’цяжкі час, беднасць’, укр. зли́день ’бядняк’, зли́дні ’нягоды, бяда’. Польск. złydnia ’бяда’ < укр. (Дарашэўскі, 10, 1172). Усх.-слав. спалучэнне злы дни ’цяжкія дні’. Параўн. пералік ’злых дзён’ у старых календарах (Трыфуновіч, Азбучник српских средњовековних књижевних појмова, 1974, 94–95), адкуль злыдні з далейшым граматычным пераафармленнем на адз. л. (злыдня, злыдзень) і семантычнай зменай: ’кепскі час’ > ’цяжкі час’ > ’ліха, бяда’ > ’чалавек, што церпіць бяду, ліха’ ці ’ліхадзей’. Гл. злы, дзень, параўн. добры дзень.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ По́бацень ’планка, якая ідзе ад загнутага канца полаза ў санях да першага капыла’ (Маслен.), пабуянь ’тс’ (ТС). Да бок (гл.); у названых формах можна бачыць захаванне архаічнага чаргавання к > //: по боце, параўн. на том боіф (XVII ст.), при боцехь (Сл. Скар.) і пад. (адносна гэтай з’явы гл. Карскі, 1. 366), гл. таксама по́буцье ’тс’ (ТС), або цоканне (пераход ч у ц), як у валацня (гл.) ад валачыць. Далей ц магло быць успрынята як першаснае і пры змене пазіцыі перайсці ў т: лабатыя (< *ло- боцня) ’бакавая вяроўка ва ўвязаным возе сена’ (ТС), не выключана, пад уплывам іншых лексем, напрыклад, пляцень ’галлё, якім заплятаюць пляцень’ — плетня ’тс’ (ТС). Параўн. падачы‑ на (гл.); суфіксацыя на ‑ень характэрна для назваў частак саней, воза і пад., параўн. пбперадзень ’вяз, якім замацоўваюцца галоўкі саней’, памарозяць ’брусок на капылах саней’ (Сл. ПЗБ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Quod clausum in pectore, hoc in lingua promptum habeo

Што ўтоена на сэрцы, тое відавочна маю на языку.

Что скрыто на сердце, то явно имею на языке.

бел. У каго баліць, той і крычыць. Што каму рупіць, той тое і жупіць. Што баліць, пра тое і буду гаварыць.

рус. Что на уме, то и на языке. Что у кого болит, тот о том и говорит. Что кому требит, тот то и теребит.

фр. Avoir le cœur sur la main (Иметь сердце на руке). La langue va ou la dent fait mal (Язык идёт туда, где болит зуб).

англ. Don’t take your harp to the party (He ходи co своей арфой на вечеринку).

нем. Das Herz auf der Zunge haben (Иметь сердце на языке).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

пратрыма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

1. каго-што. Патрымаць каго‑, што‑н. (на руках, у зубах, у роце і пад.) некаторы час. Пратрымаць дзіця на руках цэлы вечар.

2. каго-што. Не адпускаць, прымусіць быць, знаходзіцца дзе‑н. некаторы час. А Дануту доўга пратрымалі на Лукішках у турме, думаючы што-небудзь выпытаць. Карпюк. // што. Патрымаць што‑н. у сябе, не аддаваць некаторы час. Летась хлопцы пазычылі ў суседняй вёсцы, у сваяка, тоўсты том Гогаля, пратрымалі яго аж дагэтуль, дый то не хочацца аддаваць. Брыль. // што. Захаваць што‑н. у пэўным становішчы некаторы час. Пратрымаць акно адчыненым увесь дзень.

3. каго-што. Прымусіць прабыць каго‑н. у якім‑н. стане, становішчы некаторы час. Пратрымаць хворага ў пасцелі цэлы тыдзень.

4. без дап. Прабыць, захавацца, не змяняючыся некаторы час. Мароз пратрымаў два тыдні.

5. перан.; каго-што. Забяспечыць каго‑н. кормам; пракарміць. Цяпер Агаце не да парсюкоў, каб хоць як карову пратрымаць. Сабаленка. У .. [каваля] быў дробны кавалак зямлі, на якім льга было пратрымаць каня і карову. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

старо́нка ​1, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑так; ж.

1. Адзін з двух бакоў ліста паперы (у кніжцы, сшытку). Там, на першай старонцы, надрукавана была прамова Андрэя Клыгі. Чорны. [Візэнер] падаў ім разгорнуты том Энгельса і паказаў [савецкім] афіцэрам першую старонку, дзе быў партрэт. Шамякін. Андрэй Міхайлавіч выняў .. блакнот, адшукаў чыстую старонкі). Самуйлёнак. // Ліст (у кніжцы, сшытку). Вырваць старонку з кніжкі. □ Перш чым ехаць сюды, я звярнуўся да Сямёнава. Пагартаў пажоўклыя старонкі старой кнігі. В. Вольскі.

2. перан.; чаго або ў чым. Перыяд, этап у гісторыі, у развіцці чаго‑н. Я гэты горад [Вільнюс] знаю з даўніх дзён. І кожны раз мне новыя старонкі Суровай былі адкрывае ён. Танк. Станковая графіка даваеннага перыяду — цікавая і своеасаблівая старонка нашай культуры. Шматаў.

•••

Упісаць новую старонку ў што гл. упісаць.

старо́нка ​2, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Памянш.-ласк. да старана (у 2 знач.). Паляцела дзяўчына Самалётам гонкім Над шчаслівай краінай, Над роднай старонкай. Купала. Ой, старонка мая ты лясная, Беларуская наша зямля. Астрэйка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Omnes homines ad quaestum suum callent

Усе людзі ўмелыя/ведаюць толк у тым, што тычыцца іх выгады.

Все люди искусны/знают толк в том, что касается их выгоды.

бел. Гаспадаром стане тады, як свая вош укусіць. Усякаму сваё мілей. Кожны млын на сваё кола ваду цягне. Кожная сасна свайму бору песню пяе. Кожныя граблі да сябе грабуць.

рус. Каждый в свою нору тянет. И мышь в свою норку тащит корку. Всяк хлопочет, себе добра хочет. Всякий Демид себе норовит. Роман всё кладёт в свой карман. Всякая сосна своему бору шумит, каждый Никитка хлопочет о своих пожитках. Всяк на себя умён.

фр. Chacun veut avoir son compte (Каждый хочет иметь свой счёт).

англ. Every bird thinks its own nest best (Каждая птица считает своё гнездо лучшим).

нем. Jeder hat das Seine lieb (Каждому дорого своё).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

ко́нчить сов., в разн. знач. ско́нчыць, ко́нчыць;

на э́том он ко́нчил на гэ́тым ён ско́нчыў;

ко́нчить рабо́ту ско́нчыць рабо́ту (пра́цу);

ко́нчить пло́хо ско́нчыць дрэ́нна (ке́пска);

ко́нчили на том, что… ско́нчылі на тым, што…;

ко́нчить жизнь (век) ско́нчыць жыццё;

ко́нчить прое́кт ско́нчыць прае́кт;

ко́нчить университе́т ско́нчыць (зако́нчыць) універсітэ́т;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

свеча́ в разн. знач. све́чка, -кі ж.;

воскова́я свеча́ васко́вая све́чка;

зажига́тельная свеча́ техн. запа́льная све́чка;

ла́мпочка в 100 свече́й ля́мпачка на 100 све́чак;

самолёт сде́лал свечу́ самалёт зрабі́ў све́чку;

◊

игра́ не сто́ит свеч ≅ аўчы́нка не ва́рта вы́рабу; (о том, кто бездарен) ри́мская свеча́ ры́мская све́чка.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)