рэ́йтар, ‑а, м.
Гіст. Салдат кавалерыі ў Заходняй Еўропе 16–17 стст. і ў Расіі 17 ст.
[Ад ням. Reiter — коннік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сеч, ‑ы, ж. (з вялікай літары).
Гіст. Самакіравальная арганізацыя ўкраінскага казацтва ў 16–18 стст. Запарожская Сеч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тары́зм, ‑у, м.
Ідэалогія і палітыка торы, англійскай партыі 17–19 стст., якая адлюстроўвала інтарэсы буйных землеўласнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВЫСО́ЦКАЯ Надзея Фёдараўна
(н. 25.7.1943, г. Курган, Расія),
бел. мастацтвазнавец. Д-р мастацтвазнаўства (1994), праф. (1996). Скончыла Ін-т жывапісу, скульптуры і архітэктуры імя Рэпіна ў С.-Пецярбургу (1971). З 1964 працуе ў Дзярж. маст. музеі Беларусі. Даследуе выяўл. мастацтва Беларусі 12—18 ст. Аўтар прац: «Жывапіс Беларусі XII—XVIII стст.: Фрэска, абраз, партрэт» (1980, з Т.А.Карповіч), «Пластыка Беларусі XII—XVIII стст.:» (1983), «Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусі XII—XVIII стст.» (1984) і інш. Выкладала курсы ўсеагульнай гісторыі мастацтва і бел. мастацтва, а таксама арганізавала выстаўкі: стараж. бел. мастацтва ў Італіі, Іспаніі, Расіі, Францыі; праваслаўнай і каталіцкай бел. іканаграфіі ў Оксфардскім і Еўрапейскім гуманіт. (Мінск) ун-тах. Дзярж. прэмія Беларусі 1996.
Тв.:
Три иконы XVIII в. из села Бастеновичи // Проблемы развития зарубежного искусства. Л., 1975. Вып. 5;
«Ирмолог» Иоанна Рополевского «витебского» // Проблемы развития зарубежного искусства. Л., 1977. Вып. 7;
Іканапіс Беларусі XV—XVIII стст. 3 выд. Мн., 1995.
А.В.Кашкурэвіч.
т. 4, с. 324
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЗВЯРУ́ГА Яраслаў Генрыхавіч
(н. 4.9.1928, г.п. Мядзел Мінскай вобл.),
бел. археолаг. Канд. гіст. н. (1971). Скончыў БДУ (1953). У 1947—64 працаваў ва ўстановах нар. асветы, з 1966 у Ін-це гісторыі Нац. АН Беларусі. Даследаваў стараж. гарады Ваўкавыск, Гродна, Здзітаў, Ліду, Слонім, Турыйск, гарадзішчы, селішчы, курганныя могільнікі Беларусі. Вывучае славяна-балцкія кантакты ў раннім сярэдневякоўі. Аўтар прац «Старажытны Ваўкавыск X—XIV стст.» (1975), «Верхняе Панямонне ў IX—XIII стст.» (1989), укладальнік і навук. рэдактар кнігі «Памяць». Гіст.-дакумент. хроніка Мядзельскага раёна» (1998). Адзін з аўтараў кніг «Нарысы па археалогіі Беларусі» (ч. 2, 1972), «Кіеў і заходнія землі Русі ў IX—XIII стст.» (1982), «Беларуская археалогія» (1987) і інш.
т. 7, с. 44
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
асве́тнік, ‑а, м.
1. Той, хто пашырае веды, асвету. Полацк — радзіма вядомага культурнага дзеяча Беларусі 16 стагоддзя, асветніка і гуманіста, першадрукара Францыска Скарыны.
2. Прадстаўнік заходнееўрапейскай прагрэсіўнай ідэалогіі 17–18 стст. Французскія асветнікі. // Прадстаўнік рускай і славянскай перадавой грамадскай думкі 18–19 стст. Рэвалюцыйныя рускія асветнікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абаліцыяні́зм, ‑у, м.
Рух за скасаванне рабства неграў, які разгарнуўся ў 18–19 стст. у ЗША, Англіі, Францыі.
[Ад лац. abolitio — скасаванне, знішчэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тамбурмажо́р, ‑а, м.
Галоўны палкавы барабаншчык у французскай арміі 17–19 стст. і ў рускай арміі 19 ст.
[Фр. tambour-major.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маркіта́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Дробны гандляр харчовымі прыпасамі і прадметамі салдацкага ўжытку пры арміі ў 18–19 стст.
[Ням. Marketender.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старабелару́скі, ‑ая, ‑ае.
Які звязаны з развіццём беларускай народнасці, мовы, культуры ў перыяд 14–17 стст. Старабеларускія помнікі пісьменнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)