вяршы́ць, вяршу, вяршыш, вяршыць; незак., што.
1. Рабіць верх, верхнюю частку чаго‑н.; завяршаць што‑н. Вяршыць страху. □ Вось ля гэтага ядлоўцу Ён [партызан] вяршыў з брыгадай стог. Панчанка.
2. Вырашаць, распараджацца. Вяршыць справы. Вяршыць лёсам людзей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адзёнак Месца, дзе стаяў стог сена (Слуцк., Сержп. 1911, Ст.-дар.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Сцяжа́р’е ’падмосткі пад стог’ (ДАБМ, камент., 878; карэліцк., Янк. Мат.), сцяжа́ра, сцяжа́рʼе ’тс’ (Сцяшк.), стажа́рʼе ’абарог’ (дзісн., ЛА, 4). Зборнае ад сцежар, стажар, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тапне́ць ’змяншацца’: стог тапне́ў (Сцяшк.), тапне́е ’растае’ (воран., ЛА, 2). Дзеяслоў з польск. topnieć ’плавіцца, таяць’, перан. ’змяншацца, убываць’, роднасны да тапі́ць 2, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сце́жар, стэ́жар ’укапаны высокі шост, вакол якога кладуць стог’ (Сцяшк., Янк. Мат., Сл. Брэс., Сл. ПЗБ), ’падсціл пад стог’ (Сержп. Прымхі, Сл. ПЗБ, ДАБМ, Сл. Брэс.), сцежаро́к ’тс’ (ТС), ст.-бел. стежеры, стожары ’насціл пад стог’ (Ст.-бел. лексікон). Параўн. укр. сте́жар ’тс’, сте́жір ’месца, дзе стаяць стагі’, рус. сте́жер ’жардзіна ў стозе’ (у СРНГ адсутнічае), стараж.-рус. стежеръ ’слуп’, ’мэта’ (?), в.-луж. sćežor ’мачта’, н.-луж. sćažor ’жардзіна ў стозе’, славен. stežer ’крук’, харв. дыял. stežȃr ’кол, да якога прывязваюць коней на таку пры малацьбе’, балг. сте́жер ’тс’, макед. стежер ’тс’, ст.-слав. стежеръ ’слуп, апора’. Прасл. *stežerъ звязана са *stogъ, гл. стажар (Шустар-Шэўц, 1275; Бязлай, 3, 317; Фасмер, 3, 752).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ку́чма, ‑ы, ж.
1. Тое, што і кучомка.
2. Пра пышныя, густыя валасы. Вузкі, прадаўгаваты твар [Бандарэнкі] зарос шчацінай, кучма цёмных валасоў на галаве як незавершаны стог. Навуменка. / Пра густую зелень. Лёгкі ветрык.. звінеў па зялёных кучмах стромкіх хвоек. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неданасі́ць, ‑нашу, ‑носіш, ‑носіць; зак., каго-што.
1. Знесці што‑н. няпоўнасцю з аднаго месца ў другое. Неданасіць сена ў стог.
2. Не зусім, няпоўнасцю знасіць (адзенне, абутак і пад.). Неданасіць сукенку.
3. Нарадзіць раней нармальнага тэрміну. Неданасіць дзіця.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адо́нак Месца, дзе стаяў стог сена (поўдзень БССР). Тое ж адонне (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
дзёнка Месца ці памост на балотнай сенажаці, дзе стаяў стог сена (Жытк.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Стуго́р ‘вялікая куча’: stuhór sʼena, sałomy (паст., Балто-слав. сб.), стугу́р ‘стог, стажок, горка’ (лаг., Гіл.; в.-дзв., Сл. ПЗБ), ‘кусок хлеба’ (віц., Нар. лекс.). Грынавяцкене і інш. (Балто-слав. сб., 389), параўноўваюць з літ. stùguras ‘слуп’, відаць, у значэнні ‘слуп, вакол якога складваецца стог’. Не выключана славянскае паходжанне слова, параўн. н.-луж. sćěgor ‘мачта’, на падставе якога рэканструюецца прасл. дыял. *stegorъ, суадноснае з літ. stãgaras, stegorỹs ‘сухое сцябло, ствол’ (Трубачоў, Труды, 1, 777).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)