Verbum

Ра́каць, ра́катэ ’кракаць’ (драг., ЖНС: “Качкэ́ ра́кають табэ жабэ́”). Верагодна, усечаная форма зыходнага дзеяслова кра́каць (гл.). Нельга, аднак, выключыць і магчымасць незалежнага гукапераймальнага ўтварэння, як, напрыклад, у назвах сіваваронкі Coracias garrulus L.: рус. ра́кша, н.-луж. rakajca; параўн. адпаведнае, на наш погляд, серб. žaba rakara, якое Скок (3, 101) звязвае, аднак, з rak (гл. рак ₁), што ўяўляецца, па меншай меры, не відавочным.

Скака́ць ‘падскокваць’, ‘танцаваць’, ‘хутка бегчы’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Касп., Бяльк., Шымк. Собр., Пятк. 2, Сл. ПЗБ, ТС), параўн. укр. скака́ти, рус. скака́ть, польск. skakać, чэш. skákati, славац. skákať, серб.-харв. ска́кати, ска̑че̑м, славен. skákati, балг. ска́кам, макед. скака, ст.-слав. скакати. Прасл. *skakati. Ітэратыў да скочыць < скок (гл.); Фасмер, 3, 630; Махэк₂, 547; БЕР, 6, 716; Борысь, 550.

Та́пкі ’пантофлі, лёгкія туфлі без абцасаў’, адз. л. та́пка (ТСБМ; карэліц., Дзіц. фальклор), адз. л. та́пак: пакласці ў тапак, насіць у тапку (мазыр., Нар. медыцына). Укр. та́почки, рус. та́пки. З рус. та́пкі ’тс’, параўн. тапачкі, тапці, гл. Параўн. таксама серб.-харв. то̀пук ’сялянскі абутак, пасталы’ (< тур. topyk ’пята’, Скок, 3, 483).

Тапкі́ ’гразкі, багністы’ (віл., Сл. ПЗБ). Гл. то́пкі ₁.

Аканава́ць ’абяцаць, намеціць (= мець намер)’ (Касп.), магчыма, праславянскі архаізм. Тады да прасл. kaniti: серб.-харв. ка́нити ’мець намер’, балг. каня, макед. кани ’тс’. Параўн. яшчэ балг. каня ’запрашаць, прапанаваць’ макед. кани ’тс’ (Мартынаў, SlW, 62). Бернекер (1, 561) супастаўляе з лац. cōnor ’мець намер, намагацца’. Супраць Вальдэ-Гофман, 1, 262. Параўн. таксама Покарны, 564. Скок (2, 34) звязвае з прасл. konati, konъ (гл. канец). Неверагодна. Гл. канькаць.

Вада́ (БРС). Рус. вода, укр. вода, польск. woda, в.-луж. woda, н.-луж. woda, чэш. voda, славац. voda, балг. вода, макед. вода, серб.-харв. во̀да, славен. vòda, ст.-слав. вода. Праславянскае *voda < і.-е. *u̯od‑, *u̯ed‑; параўн. літ. vanduõ, ням. Wasser, гоц. watō, арм. get ’рака’, ст.-інд. uda‑ ’вада’, лац. unda ’хваля’ (Фасмер, 1, 330; БЕР, 1, 168–169; Рудніцкі, 1, 458; Скок, 3, 611).

Валакно́ (БРС, Інстр. I). Рус. волокно, укр. волокно, польск. włókno, в.-луж. włokno, н.-луж. łokno, чэш. vlákno, славац. vlákno, балг. влакно, макед. влакно, серб.-харв. вла́кно, славен. вла́кно. Прасл. *volkьno. І.‑е. паралелі: літ. vil̃kti ’цягнуць, валачы’, грэч. ἕλκω ’цягну’, ст.-інд. valkáḥ ’лыка’, ст.-англ. wlóh ’валакно’ (Праабражэнскі, 1, 93; Фасмер, 1, 342; Шанскі, 1, В, 150; БЕР, 1, 162; Скок, 3, 609).

Во́гнішча ’касцёр; месца, дзе быў касцёр’ (БРС, КТС, Нас., Бяльк., Касп., Др.-Падб., Яруш., Яшк.); ’пажарышча’ (Шат.). Рус. о́гнище ’астаткі кастра, месца, дзе быў касцёр’, укр. огни́ще ’тс’, ст.-рус. огнище ’ачаг; месца, дзе быў касцёр’, чэш. ohniště ’тс’, балг., макед. о́гниште ’ачаг’, серб.-харв. о̀гњӣште ’тс’, в.-луж. vohnišćo ’месца, дзе быў агонь’. Прасл. *ognistjьe. Ад агонь (гл.) з суф. ‑išče (Махэк₂, 410; Скок, 2, 546).

◎ Лап! ’пра мацанне, абмацванне’ (мсцісл., Нар. лекс.), смал. лап ’тс’, рус. ярасл. лап! (аб сабаку) ’скок!’, польск., в.-луж. łap©, чэш., усх.-славац. lap© ’хол’. Паводле семантыкі толькі мсцісл.-смал. арэал. Паўн.-слав. lapъ© суіснуе побач з дзеясл. łapali/lapiłi (Слаўскі, 4, 464), бел. лапаць© (гл.). Згодна са Смаль–Стоцкім (Прымат., 22, 27, 37), — гэта анаматапеічнае аддзеяслоўнае ўтварэнне (са значэннем «рух — гук»).

Лы́баць ’многа, прагна піць, жлукціць’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ), балг. паўн.-зах. ли́бам ’хутка і прагна сёрбаць лыжкай’, зах. ’усхліпваць’, серб.-харв. чарнаг. лѝбати ’калыхацца’, ’хвалявацца’, чэш. libotať sa і lybotať sa ’дрыжаць (аб лістах дрэва)’, славац. libačka ’бліскаўка’, н.-луж. libotaś se, в.-луж. libotać so ’дрыжаць (аб лістах асіны)’. Гукапераймальнае, роднаснае да рус. хлипать (Фасмер, 4, 244; Скок, 2, 292; БЕР, 3, 386–387).

Патураві́ць ’падагнаць (прымусіць хутчэй ісці, рабіць што-н.’ (в.-дзв., Шатал.), патуры́ць ’пагнаць, выгнаць’ (ТСБМ), патурыцца ’пайсці, накіравацца’ (ваўк., Сцяшк. Сл.). Рус. чарапавецк. туровить ’падганяць’. Да туры́ць, якое можа быць праславянскім (Скок, 3, 525). Маер (G. Mayer. Alban. Studien, 3, 1896) параўноўвае з ім алб. turr, turrem ’бегчы, рынуцца’. Аб пашырэнні дзеяслоўнай асновы з суфіксам ‑ав‑ (параўн. кладавіцца, садавіцца) гл. Карскі 2-3, 58.