◎ Неслабо́дна (неслобо́дна) ’цяжарная’ (ТС). Эўфемізм на базе прыметніка слободны ’свабодны, незаняты’, параўн. неслобо́дный ’незаняты; несамастойны, падуладны; звязаны’ (Нас.), нявольная ’цяжарная’ (Касп.) і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плебе́й, ‑я, м.
1. У Старажытным Рыме — чалавек ніжэйшага саслоўя, асабіста свабодны, але пазбаўлены першапачаткова грамадзянскіх і палітычных правоў.
2. У буржуазна-дваранскім жаргоне — чалавек не арыстакратычнага паходжання.
[Лац. plebejus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лю́зны ’шырокі, свабодны’ (смарг., дзятл., Сл. ПЗБ), ст.-бел. люзный, лезный, лиозный ’вольны, селянін, які не меў пастаяннага месца пражывання’ (XVI ст.), запазычана са ст.-польск. luźny, lóźny, loźny ’свабодны, які цесна не прылягае’, якія з с.-в.-ням. lōs ’вольны, адарваны, слаба прымацаваны’, lose ’свавольны’ < і.-е. leu‑s‑ ’аддзяляць, адрываць, адрэзваць’ (Булыка, Запазыч., 192; Слаўскі, 4, 393–394). Суч. лю́зны магло быць нядаўна запазычана другі раз.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вака́нтны
(ад вакансія)
свабодны, нікім не заняты (напр. в-ая пасада).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
прасто́ра, -ы, ж.
1. Адна з форм (поруч з часам) існавання матэрыі, якая бясконца развіваецца і характарызуецца працягласцю і аб’ёмам.
П. і час.
2. Працягласць, месца, неабмежаванае бачнымі памерамі.
Нябесная п.
3. Свабодны прамежак паміж чым-н., месца, дзе што-н. змяшчаецца.
Свабодная п. паміж сцяной і сталом.
|| прым. прасто́равы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адчы́нены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад адчыніць.
2. у знач. прым. Свабодны для доступу, не зачынены.
•••
Дзверы адчынены перад кім гл. дзверы.
Ламацца ў адчыненыя дзверы гл. ламацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пралёт¹, -а, М -лёце, мн. -ы, -аў, м.
1. Адкрытая прастора паміж чым-н.
Шырокі п. вуліцы.
Аконны п.
2. Адлегласць паміж суседнімі пунктамі апоры ў збудаваннях.
Мост на два пралёты.
3. Участак чыгуначнага шляху паміж станцыямі; перагон (разм.).
4. Свабодны прамежак у лесвічнай клетцы шматпавярховага будынка.
|| прым. пралётны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
swobodny
swobodn|y
свабодны, вольны;
mieć ~ą rękę — мець вольныя рукі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
сква́тэр, ‑а, м.
1. Гіст. Каланіст, які самавольна займаў свабодны неапрацаваны ўчастак зямлі ў перыяд пачатковай каланізацыі (у Амерыцы, Аўстраліі).
2. Жывёлавод у Аўстраліі, які арандуе для сваіх статкаў неапрацаваны ўчастак зямлі.
[Англ. squatter.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лёзны 1 ’ласкавы, ветлівы’ (глыб., паст., в.-дзв., Сл. паўн.-зах.). Генетычна роднаснае з літ. liúožti ’паважаць’ (Грынавецкене, Сл. паўн.-зах., 2, 649).
Лёзны 2 ’пусты, свабодны’ (Бяльк.). Да лёз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)