1. Прапусціць праз сіта, рэшата і пад. для ачысткі ад пабочных прымесей. Старая Лукашыха, Аўгеня, прыйшла да свае суседкі Югасі пазычыць падсітак прасеяць мукі.Колас.Нідзе, здаецца, няма столькі пяску, як на гэтай дарозе. Белы, чысты, сыпучы, як прысак. Яго нібы прасеялі праз сіта.Ракітны./уперан.ужыв.Час потым прасеяў усё, паставіў усё на сваё месца.Мележ.Паэту не заўсёды ўдавалася так прасеяць моўны матэрыял, каб ачысціць яго ад слоў вузкаабласной лексікі, русізмаў, паланізмаў.Ярош.
2. і без дап. Сеяць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скру́жваць ‘аддзяляць збожжа ад адходаў пры дапамозе рэшата’ (в.-дзв., Шатал.; Сцяшк.), кружава́ць і скружава́ць ‘тс’ (полац., Нар. лекс.; навагр., віл., Сл. ПЗБ), скружа́ць ‘тс’ (Байк. і Некр.), скружоўваць, скру́жваць ‘веяць рэшатам’, скру́жваць ‘веяць змятаннем’ (ц.-палес., Выгонная, Лекс. Палесся). Укр.скругля́ти, скружлятп, рус.дан.скру́живать, польск.skrężać, krążyć, серб.-харв.skružívati, skrúžiti, славен.skrożíti. Магчыма, ужо прасл.*skrǫgiti ‘веяць рэшатам кругавымі рухамі’. Да круг, кружыць; гл. Слаўскі, 3, 76. У гэтым значэнні — вельмі старажытны славянскі земляробчы тэрмін; гл. спецыяльна Выгонная, там жа, 80.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БУ́БЕН,
бел.нар. інструмент класа мембранафонаў. Лакальная назва ручны барабан. Драўляны (часам металічны) абруч («бячайка», «рэшата»); абцягнуты з аднаго боку скурай (сабакі, цяляці, казляняці); у падоўжныя проразі абруча ўстаўлены штыфты з парамі рухомых круглых бляшак («талерачак», «ляскотак»); пад скурай накрыж падвязаны бразготкі (званочкі, шархуны). Гук узнікае пры патрэсванні бубна, ударах па мембране пальцамі, далонню, кулаком або драўлянай калатушкай, вібрыруючым трэнні вял. пальцам па скуры. Гучанне бубна вызначаецца разнастайнасцю гукавых, тэмбравых і дынамічных адценняў.
Назва «бубен» сустракаецца ў гіст. дакументах 11 ст. ў сувязі з ваен. падзеямі ці выступленнямі скамарохаў, але дакладна невядома, які менавіта інструмент (уласна бубен, барабан або літаўры) яна абазначала. Сведчаннем таго, што бубен быў вядомы на Беларусі ў 15 ст., даследчыкі лічаць выяву скамароха з бубнам на фрэсцы касцёла св. Тройцы ў Любліне работы «рускіх майстроў» (майстроў з Вял.кн. Літоўскага). У сучасным сял. побыце выкарыстоўваецца як ансамблевы рытмічна-каларыстычны інструмент пры выкананні танцаў і вясельных маршаў. Пашыраны на ўсёй тэр. Беларусі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Аточыны ’нутраное сала’, ’ператоплены тлушч’ (Лекс. Палесся, 134, 136; слонім, Арх. Бяльк.). Укр.оточини ’кішачны тлушч’, ’зерне ці мука, што застаецца пасля прасявання праз рэшата’, рус.оточа, оточка ’агрызкі, смецце, што нагрызлі мышы’. Славац.дыял.otoky, otočky ’нутраное сала’, славен.obtòč ’клаака’ (ці сюды?). З суф. *‑iny (мн. л.) ад дзеяслова *otočiti; верагодна, паводле Вештарт, Лекс. Палесся, 136, першага ’кішачнае сала’, г. зн. тое сала, што аточвае, акружае кішкі’. Аднак і ’ператопленае сала’, хаця менш пашыраная назва, можа тлумачыцца ў сувязі са значэннем ’абцякаць’, нельга выключыць і сувязі з назвай клаакі, якая звязваецца з дзеясловам *odtočiti зліваць’. Параўн. тачыць ’ліць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляда́к ’лядзяш’ (Сцяшк.). Балтызм. Параўн. літ.ledókas, ledùkas ’кавалачак лёду або граду’. Іншыя бел. назвы ледзяша ўтвораны ад лёд (гл.): лядзя́к, лядзе́нь, ля́дзенне, ле́дзень, ледзяшок ’кавалак лёду, ільдзіна’ (ТСБМ, Бяльк., Юрч. Вытв., Мат. Гом.), ’кавалак лёду, на якім дзеці коўзаюцца, з’язджаюць з горкі’ (Нік., Оч.), лядзі́на ’крыга’ (навагр., З нар. сл.), лядзя́ш ’лядзяк’ (чэрв., Сл. ПЗБ; ТСБМ, Шат., Ян.) ’крыга’ (Ян.), лядзянка, лідзянка ’лядзяш’ (Шатал., Мат. Гом., Мат. Маг.; навагр., З нар. сл.), ’рэшата, дошка або скрынка з абледзянелым дном для катання зімой з горак’ (ТС; гарадоў, Нар. лекс.; лудз., Сл. ПЗБ). Аб суфіксе ‑яш гл. Бел. гр.₂ (1, 237).
1. Тручы, зрабіць дзірку. Працерці паперу гумкай. Працерці падэшвы ботаў.
2. Выціраючы, зрабіць чыстым. Макар працёр спацелую шыбу далон[ню] і прыпаў да рамы.Дуброўскі.Сямён Львовіч зняў акуляры, працёр шкельцы крысом белага халата.Кавалёў.
3. Расціраючы, прапусціць праз рэшата, сіта і пад. Працерці ягады праз сіта.
4.Разм. Пракласці (дарогу, сцежку). Яшчэ не працерлі саньмі дарогі — замецена была вуліца ў Вязавічах.Калюга.Яны працерлі нагамі вузенькія доўгія сцежкі на лёдзе і коўзаліся.Колас.
5. Церці некаторы час. Працерці лён цэлы дзень.
•••
Працерці вочы — а) прачнуцца; б) апамятацца (ад чаго‑н. нечаканага).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падвярну́цьсов.
1. подверну́ть;
п. нагу́ — подверну́ть но́гу;
2. сверну́ть (к чему-л.);
п. да га́нка — сверну́ть к крыльцу́;
3. повороши́ть, пошевели́ть;
п. се́на — повороши́ть (пошевели́ть) се́но;
4.безл. (о тошноте и т.п.) подступи́ть, подкати́ть;
5. (пад што) положи́ть; накры́ть (чем);
п. пад рэ́шата — положи́ть под решето́; накры́ть решето́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
се́яцца, сеецца; незак.
1. Ісці, падаць (пра дробны снег, дождж). Асенні дождж, нібы праз рэшата, сеяўся па гразкай вуліцы.Лынькоў.Бралася на зіму. Сеяўся мокры снег.Новікаў.// Рассявацца, ападаць (пра змрок). Паміж дрэў ужо сеяўся і астойваўся вячэрні змрок.Паслядовіч.
2.Разм. Сыпацца (пра што‑н. сыпкае, дробнае). Зерне сеецца і сеецца з мяшка. □ Ціха сеецца пясок. І не трэба ўжо шоргаць у адтуліне трэскай.Ваданосаў.
3.Разм. Засявацца стыхійна. Высякалі бярэзнік і ніцую лазу, што сеяліся і раслі тут на балоце разам з травой рабінкай.Пташнікаў.[Мак] цвіце вельмі прыгожымі кветкамі, каб прывабіць сяго-таго, а то і сам сеецца.Сачанка.
4.Зал.да сеяць (у 1, 2, 4 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ве́ка ’века; павека’. Ст.-рус., ст.-слав.вѣко ’павека’, рус.ве́ко ’павека; розныя віды кошыкаў; вобад сіта або рэшата’, укр.ві́ко ’накрыўка скрыні, дзяжы і да т. п.’; ’павека’, польск.wieko ’накрыўка’, чэш.víko ’тс’, славен.véko, véka ’павека’. Прасл.*věko ’века; павека’ (< *vēko). Роднасныя: літ.vókas ’павека; накрыўка’, лат.vâks ’накрыўка’ (балт. словы адлюстроўваюць старое *vāk‑; параўнальна з слав. формамі тут іншы вакалізм, але чаргаванне ē : ā назіраецца і ў іншых выпадках). Магчыма таксама, што балт. мовы захоўваюць стары вакалізм, а слав.*věko (замест *vako) развілося пад уплывам слав.*vědi̯a ’павека’ (ст.-рус.вѣжа, ст.-слав.вѣжда ’тс’, балг.ве́жда, серб.ве̏ђа ’брыво’). Гл. Траўтман, 347–348; Фасмер, 1, 286. З прэфіксам *po‑ ўтворана слав.*po‑věka ’павека’, з прэфіксам *ob‑ — *ob‑věko (> *oběko + розныя суфіксы) ’абечайка’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
screen
[skri:n]1.
n.
1) засло́на f.; шы́рма f.
a folding screen — ство́ркавая шы́рма
smoke screen — ды́мавая засло́на
2) се́тка ад мух
3) экра́н -у m. (у кіно́)
4) кінафі́льмы, фі́льмы pl.
5) рэ́шата, сі́та n., падсі́так -ка m.
6) прыкрыцьцё n.; засло́н -а m. (вайско́вы)
2.
v.t.
1) хава́ць, абараня́ць, засланя́ць
2) дэманстрава́ць на экра́не
3) здыма́ць фільм
4)
а) прасява́ць, прасе́йваць
б) правяра́ць я́касьць або́ адпаве́днасьць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)