ГЕАТРАПІ́ЗМ
[ад геа... + трапізм(ы)],
здольнасць органаў раслін прымаць пэўнае становішча пад уплывам зямнога прыцяжэння. Адрозніваюць 3 тыпы геатрапізму: сапраўдны, калі орган (гал. корань) расце прама ўніз; адмоўны, калі орган (гал. сцябло) расце прама ўверх; папярочны, калі орган стараецца заняць гарыз. становішча. Калі ў выніку знешніх уздзеянняў расліна выведзена з уласцівага ёй становішча (напр., сцябло павалена ветрам, пад корань трапіў камень), тады ў маладой ч. расліны адбываецца выгін і яна зноў правільна арыентуецца. Геатрапічныя выгіны звязаны з ростам расліны і адбываюцца таму, што ў сцёблах, выведзеных з верт. становішча, ніжні бок пачынае расці хутчэй, а верхні запавольвае рост. Неаднолькавая скорасць росту верхняга і ніжняга бакоў сцёблаў, якія размешчаны гарызантальна, звязана з перамяшчэннем пад уздзеяннем сілы цяжару аўксінаў на ніжні бок сцябла або кораня. Некат. расліны, якія закончылі рост, не здольныя да геатрапічных выгінаў.
т. 5, с. 122
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
мучны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да мукі, прызначаны для мукі. Вось ужо апошняя прама, крама мучная, а далей пойдуць хаты земляробаў. Пестрак.
2. Прыгатаваны з мукі. Мучны клей. // у знач. наз. мучно́е, ‑ога, н. Ежа з мукі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скразны́, -а́я, -о́е.
1. Які праходзіць наскрозь.
Скразная рана.
2. Які перамяшчаецца прама ад аднаго пункта да другога, без перасадак і перагрузак.
С. цягнік.
3. Які распаўсюджваецца на ўсе моманты вытворчай дзейнасці, на ўвесь прадмет.
Скразная загартоўка дэталей.
4. Рэдкі, ажурны; праз які праходзіць святло.
Скразныя фіранкі.
5. Пра вецер, што дзьме праз адтуліны, якія знаходзяцца насупраць адна адной.
С. вецер.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
віля́ць несов., прям., перен. виля́ть;
саба́ка віля́е хвасто́м — соба́ка виля́ет хвосто́м;
кажы́ пра́ма, не віля́й — говори́ пря́мо, не виля́й;
◊ в. хвасто́м — виля́ть хвосто́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паразважа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разважаць некаторы час. [Іван] падумаў, паразважаў, а пасля.. паверыў, што і ён можа стаць чалавекам. Быкаў. Хлопцы на хвіліну затрымаліся на раздарожжы, паразважалі, па якой [дарозе] пайсці, а потым рашылі: вось гэта вядзе прама на поўдзень, трэба сюды. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распатро́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.
Разм. Расправіцца з кім‑н., разбіць каго‑, што‑н. [Ермакоў], пачуўшы пра гарматы, загарэўся неадольнай думкай: — «ударыць знянацку, ушчэнт распатроніць і захапіць артылерыю!» Мележ. [Жорка:] — Прама завідкі бяруць: такога бандыта распатроніў ты... Беразняк. // Рэзка раскрытыкаваць каго‑, што‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
starkly [ˈstɑ:kli] adv.
1. рэ́зка, рашу́ча, кру́та
2. я́ўна, пра́ма;
The black rocks stood out starkly against the sky. Чорныя скалы рэзка вылучаліся на фоне неба.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Гера́нь ’герань’ (БРС). Запазычанне з рус. гера́нь ’тс’, якое ўзята з ням. Geranium, Geranie (< лац.) або прама з лац. geranium. Фасмер, 1, 402; падрабязна Шанскі, 1, Г, 58.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лаві́раваць ’рухацца не прама, зігзагамі, абмінаючы перашкоды (аб караблі)’ (ТСБМ) з гал. ці н.-ням. laveeren або нова-в.-ням. lavieren праз рускую (Крукоўскі, Уплыў, 74) ці польскую мову.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зазірну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Тое, што і заглянуць. Зазірнуць у твар. Зазірнуць у заўтрашні дзень. Зазірнуць пад лаўку. □ Хто яго ведае, па якой прычыне дзядзька не зазірнуў да нас. Дамашэвіч. Пакаштаваўшы радыску, вырваную прама з гладкі, Рыгор зазірнуў за амшанік. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)