мо́лат м., в разн. знач. мо́лот;
біць каме́нне ~там — дроби́ть ка́мни мо́лотом;
паравы́ м. — парово́й мо́лот;
кі́данне ~та — спорт. мета́ние мо́лота;
○ серп і м. — серп и мо́лот;
◊ памі́ж ~там і кава́длам — ме́жду мо́лотом и накова́льней
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БАРЫ́САЎСКІ ХРУСТАЛЁВЫ ЗАВО́Д.
Засн. ў 1895 у г. Барысаў як шкляная гута. Вырабляў шкляны і хрусталёвы посуд, лямпавае шкло. У 1910 працавала 260 рабочых, лакамабіль і паравы кацёл. У час грамадз. вайны разбураны, адноўлены ў 1921 як шкляны з-д, з 1978 — Барысаўскі хрусталёвы завод. Асн. прадукцыя (1995): вырабы са шліфаванага свінцовага хрусталю, каляровага і бясколернага шкла (усяго каля 700 найменняў). Прадукцыя экспартуецца ў Рас. Федэрацыю, Украіну, Казахстан, Маддову, краіны Прыбалтыкі, ЗША, Вялікабрытанію, Германію, Фінляндыю і Швецыю.
т. 2, с. 333
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
silnik
м. рухавік, матор;
silnik Diesla — дызель;
silnik spalinowy — рухавік унутранага згарання;
silnik elektryczny — электраматор; электрарухавік;
silnik parowy — паравы рухавік;
silnik odrzutowy — рэактыўны рухавік
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ВІ́ЦЕБСКІ ЧЫГУНАЛІЦЕ́ЙНА-МАШЫНАБУДАЎНІ́ЧЫ ЗАВО́Д.
Дзейнічаў у 1882—1940 у Віцебску. Вырабляў плугі, выконваў кавальска-слясарныя работы. З 1892 меў паравы рухавік. У 1910—13 выпускаў турбіны, млынавыя машыны, прыводы і інш. абсталяванне для млыноў. У 1914—16 меў ліцейны і мех. цэхі, кузню і машыннае аддзяленне, выконваў ваен. заказы. У грамадз. вайну тут наладжаны рамонт вайск. трансп. сродкаў для Чырв. Арміі. З 1922 вырабляў драбільныя машыны, слясарныя ціскі. Працавала ад 50 (1890—95) да 75 (1902) рабочых. У 1940 на яго базе створаны Віцебскі станкабудаўнічы завод імя Камінтэрна.
т. 4, с. 232
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
młyn
м. млын;
młyn parowy — паравы млын;
młyn wodny — вадзяны млын;
jak w ~ie — шумна;
lać wodę na czyj młyn — ліць ваду на чый млын
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
kocioł
м. кацёл;
kocioł parowy — паравы кацёл;
przyganiał kocioł garnkowi, a sam smoli — насмяяўся кацёл з гаршка, але і сам чорны; пасмяяўся лысы з пляшывага
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ме́льница ж. млын, род. млына́ м.;
ветряна́я ме́льница ветраны́ млын, вятра́к;
водяна́я ме́льница вадзяны́ млын;
парова́я ме́льница паравы́ млын;
кофе́йная ме́льница кафе́йны млыно́к;
◊
лить во́ду на чью́-л. ме́льницу ліць ваду́ на чый-не́будзь млын;
воева́ть с ветряны́ми ме́льницами ваява́ць з ветрака́мі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кацёл (род. катла́) м., в разн. знач. котёл;
кухо́нны к. — ку́хонный котёл;
паравы́ к. — парово́й котёл;
папа́сці ў к. — воен. попа́сть в котёл;
◊ як у катле́ кіпе́ць — (как) в котле́ кипе́ть;
пабра́таўся гаршчо́к з катло́м — посл. гусь свинье́ не това́рищ
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БАРА́НСКІ ДРАЦЯ́НА-ЦВІКО́ВЫ ЗАВО́Д.
Дзейнічаў на Беларусі з 1873 каля маёнтка Барань (цяпер горад Віцебскай вобл.). Выпускаў дрот, кастылі, цвікі, мэблевыя спружыны, шыны, вінты, шайбы. Меў паравы кацёл. У 1908 з-д згарэў. У 1909—10 пабудаваны цагляныя карпусы, устаноўлена замежнае абсталяванне, з-д пачаў выпускаць абівачныя цвікі, ручны тэкс і інш. вырабы для абутковай прам-сці. У 1913 працавалі 350 рабочых, 3 вадзяныя і 3 газагенератарныя рухавікі. У 1-ю сусв. вайну выпускаў калючы дрот і інш. прадукцыю для фронту. З 1921 з-д «Чырвоны Кастрычнік», рэканструяваны і расшыраны. У 1941 абсталяванне з-да эвакуіравана ў г. Благавешчанск (Башкірыя).
т. 2, с. 299
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
кацёл, катла, м.
1. Металічная пасудзіна акруглай формы і розных памераў для награвання вады, гатавання ежы і пад. Пад дашчатым навесам гарэў агонь, у катле варылася вячэра. Шчарбатаў. Чвэрць кухні займала нізкая ёмкая печ з двума ўмураванымі катламі для награвання вады і для варкі бульбы. Колас. // Пра харчаванне з агульнай кухні. Партызанскі кацёл. Армейскі кацёл. □ Побач .. спрачаліся дзве кабеціны: рэзаць цяля для агульнага катла на сенакос ці не. Ваданосаў.
2. Закрытая пасудзіна для выпрацоўкі пары. Паравы кацёл. □ А ўжо з катлоў, зноў-такі па трубах, вада, ператвораная ў сухую пару, пойдзе ў турбіну. Краўчанка.
3. Поўнае акружэнне вялікіх варожых групіровак. Папасці ў кацёл. Бабруйскі кацёл.
•••
Як піўны кацёл — вельмі вялікіх памераў (пра галаву чалавека).
Як у катле кіпіць гл. кіпець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)