Кві́нта ў выразе павесіць нос на квінту (ТСБМ, Янк. БП). Зыходзячы з гісторыка-культурных меркаванняў, запазычанне з польск.kwinta (музычны тэрмін). Параўн. польск.spuścić nos na kwintę ў тым жа значэнні. Трэба адзначыць, што ў польскім выразе іншы дзеяслоў (спусціць), які звязвае метафарычнае значэнне з прамым, паколькі адно са значэнняў польск.kwinta ’найтанчэйшая струна ў скрыпцы’. Такім чынам, першаснае прамое значэнне ’спусціць струну’. Параўн. яшчэ spuścić kwintę z basu ’панізіць тон’ (Слаўскі, 3, 492).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
усчапі́цьразм
1. (павесіць) áufhängen vt; ánhängen vt;
2.разм (напяць) áufstülpen vt, áufsetzen vt (капялюші г. д.); sich etw. drüberziehen* (вопратку)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
усчапі́ць, ‑чаплю, ‑чэпіш, ‑чэпіць; зак.што.
1.Павесіць, начапіць. Усчапіць стрэльбу на плячо. □ Пабарабаніў [Мароз] пальцамі, па стале, падышоў да [вешалкі], усчапіў на калок казакін, ускінуў хромавую кубанку.Лобан.
2. Надзець на сябе або на каго‑н. вопратку. [Хлор:] — Хто ж Рыгор з сябе? Лапатнік, балагол, галадранец. Ну, усчапіў капялюш, дык ужо, думаеш, і паніч.Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
hump1[hʌmp]n.
1. узго́рак, паго́рак, грудо́к
2. горб
3. буго́р
♦
get/take the humpBrE, infml зажуры́цца, затужы́ць, раскі́снуць; паве́сіць нос;
be over the hump пераадо́лець асно́ўныя ця́жкасці (у якой-н. справе, рабоце, хваробе і да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
1.Павесіць, прычапіць. Аляксандр пачапіў мяшэчак на адно плячо, перакінуў вінтоўку і, калі схлынуў натоўп, падаўся к выхаду.Грахоўскі.Я пачапіў чарвяка, закінуў у вір і пачаў чакаць.Лупсякоў.
2.Разм. Надзець, прымацаваўшы, прышпіліўшы і пад. [Сцёпа] апранула скуранку, пачапіла на руку павязку чырвонага крыжа і стала медыцынскай сястрой.Барашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
zwiesić
зак. звесіць;
zwiesić ręce — апусціць рукі;
zwiesić nos (na kwintę) — павесіць нос (на квінту)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
круце́ль, ‑цяля́, м.
Разм. Хітрун, махляр. Такой лісліваю прымоўкай Сустрэў пан Богут бабыля, Каб акруціць сваёй вяроўкай, Дасціпным ходам круцяля.Колас.У гэтым Платон не зусім памыляўся: частка завознікаў пасля яго памолу шукала іншых млыноў, а праз людзей з гневам перадавалі, што Саковічы — мярзотнікі, басякі, жулікі і круцялі і што іх ай як добра было б на асіне павесіць!Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2. Надзець, насунуць на што-н. зверху або з цяжкасцю надзець што-н. вузкае, цеснае (разм.).
Ледзь узбіў паліто на плечы.
3. Лёгкімі ўдарамі зрабіць больш рыхлым, пышным, пеністым.
У. падушку.
У. смятанку.
4. Разбіць яйка на патэльню (разм.).
5. Паставіць, пакласці, павесіць што-н. на вельмі высокае, нязручнае месца (разм.).
Куды ты ўзбіў гэту скрынку?
|| незак.узбіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
начапі́ць, ‑чаплю, ‑чэпіш, ‑чэпіць; зак., што.
1. Накінуўшы, замацаваць; павесіць, навесіць. Начапіць вяроўку на рогі. Начапіць ручнік на кручок. □ Аксён падымае біч, выходзіць на двор, каб начапіць на цапільна.Колас.[Дзед] хуценька павярнуўся тварам да будкі і дрыжачымі рукамі начапіў на дзверы замок.Галавач.
2.Разм. Надзець што‑н., прымацаваўшы, прывесіўшы да чаго‑н. Начапіць партупею. Начапіць наган на пояс. □ Бабка начапіла старыя акуляры з ніткамі замест аглобелек.С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
учапі́ць, учаплю, учэпіш, учэпіць; зак.
1.што. Зачапіць за што‑н. Учапіць вудачку.
2.што. Павесіць што‑н. на што‑н. Клава ўчапіла на мадонну каралі.Чорны.
3.ушто. Разм. Зачапіць у час руху чым‑н. або за што‑н. Уязджаючы ў двор,.. [Ціток] знарок учапіў заднім колам у шула брамы.Лобан.У лесе з возам — [конь] проста залаты: не было выпадку, каб ён учапіў дзе ў дрэва ці ў пень.Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)