1. Які быў, існаваў, адбыўся даўно, задоўга да цяперашняга часу; старадаўні. Даўнія часы. Даўнія парадкі. □ Пра даўні паход Ермака Хлапцы заспявалі ў вагоне.Аўрамчык.// Які існуе даўно, з даўняй пары. Даўні звычай. □ Дацэнт і Валіна маці, як пасля дазнаўся Міхась, былі даўнія знаёмыя.Шахавец.Ужо некалькі гадоў .. [стары] не выходзіў з дому, прыкуты да месца даўняй хваробай.Самуйлёнак.
2.узнач.наз.да́ўняе, ‑яга, н. Час, падзеі, якія папярэднічалі сучаснаму; мінулае. Успомнілася ўсё даўняе, мінулае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спаўна́, прысл.
Поўнасцю, цалкам. Васіль Вітка сплачвае свой доўг спраўна і спаўна, як сын народа, грамадзянін, камуніст.Юрэвіч.Навошта хлопца папракаць, напамінаць яму, калі ён спаўна атрымаў пакаранне за сваё тое мінулае.Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
recapture2[ˌri:ˈkæptʃə]v.
1. узя́ць наза́д; захапі́ць зноў
2. злаві́ць (уцекача)
3. перажыва́ць зноў;
He was trying to recapture the past. Ён спрабаваў аднавіць мінулае.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
уміра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Перастаць жыць, а таксама вянуць, сохнуць (пра расліны).
Уміралі за радзіму.
У. са смеху (перан.).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Знікаць, прападаць (кніжн.).
Такія словы не ўміраюць у вяках.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Адыходзіць у мінулае (пра грамадскія з’явы і пад.).
Старое ўмірае, а новае нараджаецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыгада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1.каго-што. Прыпомніць, узнавіць у памяці.
П. падрабязнасці здарэння.
2.каго-што. Напомніць, навесці на ўспамін.
Гэта пісьмо прыгадала мне мінулае.
3.што і каму. Прыпомніць зробленае кім-н., каб адпомсціць, пакараць за гэта (разм.).
Мы гэта табе яшчэ прыгадаем!
|| незак.прыга́дваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
memento
[məˈmentoʊ]
n., pl. -tos, -toes
1) па́мятка (аб яко́й-н. падзе́і)
2) напамі́н (пра што-н. міну́лае)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
уваскрэ́слы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Паводле рэлігійных вераванняў — які ўваскрэс, вярнуўся да жыцця.
2. Які зноў узнік, ажыў; праявіўся з ранейшай сілай. Лёліны словы будзілі ўспаміны, і ўваскрэслае мінулае станавілася перада мною, як жывое.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суча́снасцьж.
1. совреме́нность; см. суча́сны 1;
2. (о времени) совреме́нность, настоя́щее ср.;
міну́лае і с. — про́шлое и совреме́нность (настоя́щее)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
міну́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які ўжо прайшоў, мінуў. Марыя з роспаччу паведаміла, што мінулай ноччу ў санчасці было трывожна.Кулакоўскі.Гнілая зіма мінулага года была асабліва цяжкаю для будаўнікоў. Ноччу ляпіў мокры снег, раскісалі дарогі, ледзяною карою абрасталі тросы пад’ёмнікаў.Грахоўскі.// Які быў раней, былы. Нібы зноў вярнуліся мінулыя радасці, мінулыя думы.Лынькоў.А тым часам перад Палінай праходзілі ўсе, адзін за адным, дні яе мінулага жыцця.Кавалёў.
2.узнач.наз.міну́лае, ‑ага, н. Тое, што прайшло, адышло; былое. Успомніць мінулае і параўнаць яго з цяперашнім, дык гэта — ноч і дзень, неба і зямля.Кулакоўскі.Аддаючы належнае народнаму мастацтву, многія дзеячы культуры разумелі, што нельга .. фарміраваць нацыянальны стыль, пакінуўшы без увагі багатыя мастацкая традыцыі мінулага.Шматаў.Лізу Сцяпан ніводнага разу не папракнуў мінулым.Корбан.
•••
Адысці ў мінулаегл. адысці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)