да́ўні, ‑яя, ‑яе.

1. Які быў, існаваў, адбыўся даўно, задоўга да цяперашняга часу; старадаўні. Даўнія часы. Даўнія парадкі. □ Пра даўні паход Ермака Хлапцы заспявалі ў вагоне. Аўрамчык. // Які існуе даўно, з даўняй пары. Даўні звычай. □ Дацэнт і Валіна маці, як пасля дазнаўся Міхась, былі даўнія знаёмыя. Шахавец. Ужо некалькі гадоў .. [стары] не выходзіў з дому, прыкуты да месца даўняй хваробай. Самуйлёнак.

2. у знач. наз. да́ўняе, ‑яга, н. Час, падзеі, якія папярэднічалі сучаснаму; мінулае. Успомнілася ўсё даўняе, мінулае.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спаўна́, прысл.

Поўнасцю, цалкам. Васіль Вітка сплачвае свой доўг спраўна і спаўна, як сын народа, грамадзянін, камуніст. Юрэвіч. Навошта хлопца папракаць, напамінаць яму, калі ён спаўна атрымаў пакаранне за сваё тое мінулае. Кавалёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пасеі́зм

(фр. passeisme, ад passe = мінулае)

цяга да мінулага, любаванне ім пры знешне абыякавых, а ў сапраўднасці варожых адносінах да сучаснага, да прагрэсу; кансерватызм.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

recapture​2 [ˌri:ˈkæptʃə] v.

1. узя́ць наза́д; захапі́ць зноў

2. злаві́ць (уцекача)

3. перажыва́ць зноў;

He was trying to recapture the past. Ён спрабаваў аднавіць мінулае.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ператрэ́сці, -расу́, -расе́ш, -расе́; -расём, -расяце́, -расу́ць; -ро́с, -рэ́сла; -расі́; -рэ́сены; зак.

1. што. Трасучы, ачысціць ад чаго-н.; перабраць, пераглядзець, шукаючы чаго-н.

П. палавікі.

П. ўсе рэчы.

П. ў памяці мінулае (перан.).

2. каго-што. Зрабіць вобыск.

Паліцыя ператрэсла ўсіх жыхароў вёскі (усю вёску).

|| незак. ператраса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і ператрэ́сваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыгада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго-што. Прыпомніць, узнавіць у памяці.

П. падрабязнасці здарэння.

2. каго-што. Напомніць, навесці на ўспамін.

Гэта пісьмо прыгадала мне мінулае.

3. што і каму. Прыпомніць зробленае кім-н., каб адпомсціць, пакараць за гэта (разм.).

Мы гэта табе яшчэ прыгадаем!

|| незак. прыга́дваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уміра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. Перастаць жыць, а таксама вянуць, сохнуць (пра расліны).

Уміралі за радзіму.

У. са смеху (перан.).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Знікаць, прападаць (кніжн.).

Такія словы не ўміраюць у вяках.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Адыходзіць у мінулае (пра грамадскія з’явы і пад.).

Старое ўмірае, а новае нараджаецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

memento

[məˈmentoʊ]

n., pl. -tos, -toes

1) па́мятка (аб яко́й-н. падзе́і)

2) напамі́н (пра што-н. міну́лае)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

уваскрэ́слы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Паводле рэлігійных вераванняў — які ўваскрэс, вярнуўся да жыцця.

2. Які зноў узнік, ажыў; праявіўся з ранейшай сілай. Лёліны словы будзілі ўспаміны, і ўваскрэслае мінулае станавілася перада мною, як жывое. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

суча́снасць ж.

1. совреме́нность; см. суча́сны 1;

2. (о времени) совреме́нность, настоя́щее ср.;

міну́лае і с. — про́шлое и совреме́нность (настоя́щее)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)