Verbum

анлайнавы слоўнік

Бесемераўскі працэс (спосаб атрымання чарнавой медзі) 2/312; 5/375; 8/447, 456

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

АТАКАМІ́Т

(ад назвы прав. Атакама ў Чылі),

мінерал, гідраксілхларыд медзі 4[Cu₂Cl(OH)₃]. Крышталізуецца ў рамбічнай сінганіі. Звычайна ў выглядзе агрэгатаў тонкіх крышталёў, валакністых або зярністых агрэгатаў. Колер травяніста-зялёны. Празрысты да паўпразрыстага. Бляск алмазны да шклянога. Цв. 3—3,5. Шчыльн. 3,75—3,77 г/см³. Мінерал зоны акіслення медных радовішчаў у арыдных абласцях. Другарадная руда медзі.

т. 2, с. 65

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

медна...

Першая састаўная частка складаных слоў са значэннем: а) які мае адносіны да апрацоўкі медзі, напрыклад: медналіцейны, меднапракатны; б) у склад якога ўваходзіць медзь, напрыклад: меднааміячны, меднарудны; в) падобны чым‑н. на медзь, напрыклад: меднабароды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́ліць¹, -лью, -льеш, -лье і -лію, -ліеш, -ліе; вы́лі; -літы; зак., што.

1. з чаго. Выдаліць, прымусіць выцечы адкуль-н. (вадкасць).

В. ваду з вядра.

2. перан. Даць выхад якім-н. пачуццям, выказаць.

В. гнеў на каго-н. В. усё, што было на душы.

3. Зрабіць шляхам ліцця, адліць.

В. звон з медзі.

|| незак. выліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лігату́ра, -ы, ж. (спец.).

1. Прымесь медзі ці волава да золата, серабра для надання ім большай цвёрдасці.

2. Дапаможны сплаў, які дабаўляецца ў метал у плавільнай печы.

3. Нітка, якой перавязваюць крывяносныя сасуды пры аперацыі.

4. Знак, які састаўлены з элементаў двух (ці больш) пісьмовых знакаў, напр., Æ.

|| прым. лігату́рны, -ая, -ае.

Лігатурнае золата.

Л. шоўк.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пратруці́ць, ‑тручу, ‑труціш, ‑труціць; зак., што.

Спец.

1. Выпаліць чым‑н. едкім (кіслатой). Пратруціць узор на медзі.

2. Апрацаваць пратрутай. Пратруціць тканіну.

3. Спецыяльна апрацаваць для абеззаражвання перад сяўбой, пасадкай. Пратруціць насенне.

4. Труціць некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ДАМЕЙКІ́Т

(ад прозвішча бел. геолага І.І.Дамейкі),

мінерал, прыродны арсенід медзі, Cu₃As. Крышталізуецца ў кубічнай і гексаганальнай сінганіях з т-рай пераходу 225 °C. Агрэгаты шчыльныя, пупышка- і гронкападобныя. Колер серабрыста-белы, шэры, з жаўтавата-бурай пабегласцю. Бляск металічны. Цв. 3—3,5. Шчыльн. 7,5 г/см³. Крохкі. Гідратэрмальнага паходжання, асацыіруе з самароднымі меддзю, серабром, сульфідамі медзі і арсенідамі нікелю, кобальту і інш.

т. 6, с. 30

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Лату́нь ’сплаў медзі з цынкам’ (ТСБМ). Запазычана з рус. мовы, у якой у XVIII ст. з новав.-ням. Latûn або з с.-н.-ням. laton або з італ. lattone < latta ’бляха’ (Праабражэнскі, 1, 437; Фасмер, 2, 465; КЭСРЯ, 234). Расянен (Зб. Попе, 156) выводзіць рус. латунь з цюрк. *altuń.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лату́нь

(ням. Latun)

сплаў медзі з цынкам, часам з прымессю волава, алюмінію, марганцу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

файнштэ́йн

(ням. Feinstein)

прамежкавы прадукт пры вытворчасці медзі і нікелю з сульфідных руд.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)