Спец. Запаленне касцявога мозгу, якое звычайна пашыраецца на ўсе слаі косці.
[Ад грэч. osteon — косць і myelos — мозг.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лады́шкі (мн.) ’косці, якімі гуляюць дзеці’ (Грыг.). Да ладыгач (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Osse caret glossa, quandoque tamen terit ossa
Язык не мае косці, але часам расцірае косці.
Язык не имеет кости, однако иногда растирает кости.
Гл.: Gladius...
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
трэпана́цыя, ‑і, ж.
Хірургічная аперацыя, звязаная са свідраваннем, ускрыццём косці з мэтай пранікнення да ачага хваробы. Трэпанацыя чэрапа.
[Фр. trépanation.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надло́м, -му м., прям., перен. надло́м;
н. ко́сці — надло́м ко́сти;
душэ́ўны н. — душе́вный надло́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Würfelspiel
n -(e)s, -e гульня́ ў ко́сці
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Трэпа́н ‘інструмент для свідравання косці (чэрапа) пры трэпанацыі’ (ТСБМ). Праз польскую мову (trepan) з с.-лац.trepanum, якое са ст.-грэч.τρύπανον ‘свердзел’ < τρυπαω ‘свідрую’ (Голуб-Ліер, 488; SWO, 1980, 774). Сюды ж трэпана́цыя ‘хірургічная аперацыя — свідраванне косці з мэтай пранікнення да ачага хваробы’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
туберкулёз, ‑у, м.
Інфекцыйная хвароба, пры якой пашкоджваюцца лёгкія, кішэчнік, косці, суставы і пад. (выклікаецца асобым мікробам). Туберкулёз лёгкіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
gnat
м. косць; маслак;
sterczą mu ~y — адны косці (пра худога чалавека); косці звоняць; худы як шкілет;
patrzy jak sroka w gnat — глядзіць як гусь на бліскавіцу
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
БАГДА́НАЎ Самойла, майстар касцяной справы 17 ст. Паходзіў з Беларусі. У 2-й пал. 17 ст. вывезены ў Маскву, працаваў у Аружэйнай палаце Маскоўскага Крамля ў арцелі па маст. апрацоўцы косці. У 1661 вырабіў (з Кірушкам Сцяпанавым, Івашкам Мікіціным, Івашкам і Данілам Грыгор’евымі) з слановай косці шахматы. У 1680 асабіста вытачыў 2 камплекты шахматаў са слановай косці для цара: у адным фігуркі людзей з бердышамі і ружжамі выкананы ў тэхніцы разьбы, у другім — фігуркі гладкія точаныя.