тарэ́ц, ‑рца, м.
1. Папярочны зрэз. Тарэц дошкі. Тарэц палена. // Папярочнае сячэнне, абрэз чаго‑н. Тарэц калоны. Тарэц трубы. // Спец. Бакавая (кароткая) старана будынка, збудавання і пад. Тарэц дома.
2. Кароткі, звычайна шасцігранны брусок для машчэння вуліцы. // Маставая з такіх брускоў. Прытупленыя падковы [каня] коўзалі па гладкім, выслізганым тарцы. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АДРЫЯНО́ПАЛЬСКАЯ БІ́ТВА 378.
Адбылася 9 жн. ў раёне Адрыянопаля (сучасны Эдырне, Турцыя) паміж войскамі рымскага імператара Валента і вестготамі на чале з Фрытхігернам, да якіх далучыліся рабы і калоны. У баі загінула амаль уся рым. армія і імператар. Пасля паражэння ў армію пачалі вербавацца атрады федэратаў, што значна аслабіла Рым. імперыю і наблізіла яе распад.
т. 1, с. 137
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
імпо́ст
(фр. imposte, іт. imposta, ад лац. imponere = укладваць)
архіт. верхні камень слупа, сцяны, калоны, які з’яўляецца падпорай аркі або бэлькі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
энта́зіс
(гр. entasis = напружанне)
патаўшчэнне ствала калоны ў яго сярэдняй частцы, якое стварае ўражанне напружанасці і сцірае аптычную ілюзію ўвагнутасці ствала.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ба́зіс, -су м., в разн. знач. ба́зис; (эк., архит. — ещё) ба́за ж.;
эканамі́чны б. — экономи́ческий ба́зис;
падве́сці б. — подвести́ ба́зис;
б. кало́ны — ба́зис (ба́за) коло́нны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уну́тр, прысл. і прыназ.
1. прысл. У сярэдзіну. Прыняць лякарства ўнутр. □ Кветкі абляпілі сцяну дома, віліся вакол калоны на ганку, забіраліся па нацягнутых нітках на вокны, заглядвалі ўнутр. Хадановіч.
2. прыназ. з Р. У сярэдзіну, у межы чаго‑н. Ад вуліцы гэтае месца адгароджвала другая сцяна, якая рухнула ўнутр дома. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пастаме́нт
(лац. postamentum)
1) аснова помніка, статуі, калоны; п’едэстал (напр. гранітны п.);
2) падстаўка, на якой устанаўліваецца скульптура ў музеі, на выстаўцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
аба́к, аба́ка
(гр. abaks, -akos = дошка)
1) архіт. верхняя частка капітэлі калоны ў выглядзе гарызантальнай пліты;
2) лічыльная дошка ў старажытных грэкаў і рымлян.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
БАГАУ́ДЫ
(лац. Bagaudae),
удзельнікі антырым. руху ў Галіі і паўн. Іспаніі ў 3—5 ст. Асн. масу багаудаў складалі збяднелыя сяляне, дробныя рамеснікі, калоны, збеглыя рабы. Выступленні багаудаў пачаліся ў 283—285 (або 269—270). Атрады багаудаў нападалі на вілы буйных землеўладальнікаў і слаба абароненыя гарады. Правадыры багаудаў Аманд і Эліян былі абвешчаны імператарамі. Рух багаудаў падаўляўся рым., потым вестгоцкімі палкаводцамі.
т. 2, с. 201
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АРМАКАМЕ́ННЫЯ КАНСТРУ́КЦЫІ,
часткі будынкаў ці збудаванняў (сцены, калоны, слупы, прасценкі, перамычкі і інш.), мураваныя з каменю або цэглы і ўзмоцненыя арматурай. Для арміравання выкарыстоўваюць стальныя сеткі, якія ўкладваюцца ў гарыз. швы для павелічэння нясучай здольнасці армакаменных канструкцый пры сцісканні; стрыжні і дрот — укладваюцца ўнутры каменных элементаў і супрацьстаяць у асн. расцягванню. Выкарыстоўваюць таксама ўзмацненне каменнай муроўкі ж.-б. элементамі (комплексныя канструкцыі).
т. 1, с. 487
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)