пазачыня́цца, ‑яецца; ‑яемся, ‑яецеся, ‑яюцца; зак.

1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Зачыніцца — пра ўсё, многае. Дзверы пазачыняліся.

2. Зачыніўшыся, застацца ў памяшканні — пра ўсіх, многіх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кары́та, -а, М -ры́це, мн. -ы, -ры́т і -аў, н.

Прадаўгаватая пасудзіна, збітая з дошак або выдзеўбаная з дрэва, якая звычайна выкарыстоўваецца для кармлення жывёлы.

Збіць к.

◊

Застацца ля разбітага карыта — ні з чым, страціўшы ўсё набытае.

|| памянш. кары́тца, -а, мн. -ы, -аў, н.

|| прым. кары́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

доўг, до́ўгу і даўгу́, мн. даўгі́, даўго́ў, м.

1. Тое, што пазычана (пераважна грошы).

Вярнуць д.

2. Абавязак перад кім-н.

Яго д. — сачыць за чысцінёй.

◊

Не застацца ў даўгу ў каго — адплаціць тым самым.

Аддаць апошні доўг — развітацца з нябожчыкам; прысутнічаць пры яго пахаванні.

|| прым. даўгавы́, -а́я, -о́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

кле́нчыць, -чу, -чыш, -чыць; незак.

1. Станавіцца на калені.

2. перан. Настойліва прасіць, выпрошваць што-н.

Настойліва ўгаворваць, к. застацца.

|| зак. укле́нчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны (да 1 знач.) і вы́кленчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны (да 2 знач.).

Укленчыць перад абразамі.

Выкленчыць у маці грошай.

|| наз. кле́нчанне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

зберагчы́ся, ‑рагуся, ‑ражэшся, ‑ражэцца; ‑ражомся, ‑ражацеся; зак.

Застацца ў цэласці, у наяўнасці. У .. вуснай творчасці[народа] зберагліся лепшыя здабыткі старажытнай беларускай літаратурнай мовы. Шакун. // Зберагчы сябе (ад небяспекі, непрыемнасці, смерці); усцерагчыся.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

з’ядзе́нне, ‑я, н.

У выразе: на з’ядзенне каму (аддаць, пакінуць, застацца і пад.) — а) каб хто‑н. з’еў. На з’ядзенне ваўкам; б) перан. пад поўную ўладу, на расправу каму‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыкме́ціцца, ‑мечуся, ‑мецішся, ‑меціцца; зак.

Разм. Кінуцца ў вочы, заўважыцца. Добра, што прыкмецілася хоць восень.. Вясны .. [Мікіта Мінавіч] амаль што не прыкмячаў, лета таксама быццам абмінула яго. Кулакоўскі. // Запомніцца, застацца ў памяці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аста́цца, астану́ся, астане́шся, астане́цца; астанёмся, астаняце́ся, астану́цца; аста́нься; зак.

Тое, што і застацца.

◊

Астацца без рук (разм.) — знемагчыся ад работы рукамі.

Астацца з носам (разм.) — пацярпець няўдачу.

Астацца ў дурнях (разм.) — аказацца падманутым.

Астацца ў адной кашулі (разм.) — страціць усё ў выніку пажару.

|| незак. астава́цца, астаю́ся, астае́шся, астае́цца; астаёмся, астаяце́ся, астаю́цца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

прафе́сія, ‑і, ж.

Род заняткаў, працоўнай дзейнасці, які патрабуе пэўнай падрыхтоўкі. — Рашыў я застацца ў нас трактарыстам — прафесія надзейная і пачэсная. Даніленка.

•••

Вольная прафесія — прафесія творчага работніка, які жыве на ганарары.

[Лац. professio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

про́йгрыш м Verlúst m -(e)s, -e, Spíelverlust m;

заста́цца ў про́йгрышы verspíelt [verlóren] bléiben*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)