субстыту́цыя

(лац. substitutio = падстаноўка)

замяшчэнне аднаго іншым, звычайна падобным па ўласцівасцях, прызначэнню (напр. замена аднаго металу другім, аднаго гуку ў мове іншым).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

пераме́на, ‑ы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. пераменьваць — перамяніць.

2. Замена аднаго другім. Дзедава настаўленне было доўгім. Усе яго часткі вялі да таго, каб коні не адчулі перамены гаспадара-даглядчыка. Ермаловіч.

3. Змена, паварот да чаго‑н. іншага. Яшчэ адна вялікая перамена сталася з Лукавіцыным — ён стаў шчырым беларусам. Крапіва.

•••

Перамена дэкарацый — пра змену абставін, агульнага выгляду чаго‑н. і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АМНІ́СТЫЯ

(ад грэч. amnēstia забыццё, дараванне),

вызваленне ад крымін. адказнасці, замена назначанага судом пакарання больш мяккім або зняцце судзімасці. Ажыццяўляецца на аснове акта вышэйшага прадстаўнічага органа дзярж. улады ці кіраўніка дзяржавы. Можа быць агульнай для ўсіх асоб, засуджаных або прыцягнутых да крымін. адказнасці па шэрагу артыкулаў крымін. закону, або частковай (адносіцца да асоб, якія ўчынілі злачынствы толькі пэўнай катэгорыі). Права амністыі ў Рэспубліцы Беларусь мае Вярх. Савет. Ад амністыі адрозніваюць памілаванне.

т. 1, с. 320

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

метані́мія

(гр. metonymia)

від тропа, замена аднаго слова другім на аснове сувязі іх значэнняў па сумежнасці (напр. «горад прачнуўся» замест «жыхары горада прачнуліся»).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Му́са, муса́, му́со, му́сіна ’хара’, ’морда жывёлы’ (Янк. 1, Нікан., ТС; лельч., Мат. Гом., Нар. лекс.; жытк., мазыр., Жыв. сл.), ’не пакрытая поўсцю пярэдняя частка галавы каня’ (гом., ЛАПП). Да мы́са (гл.). ‑у‑ — характэрная замена фанемы [ы] ва ўсх.-палес. гаворках.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

То́фель ’таполя’ (лаг., Жд. 3; Сл. ПЗБ), то́філь, то́фаль ’тс’ (Сл. ПЗБ), то́фліна, то́флінка ’тс’ (Барад.). Гл. топаль, таполя; замена н > ф разглядаецца як выпадак гіперызму, гл. Забаштанская, АКД, 7. Магчыма, іранічнае збліжэнне з То́філь (= рус. Феофил, Байк. і Некр.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

умля́ут

(ням. Umlaut)

лінгв. прыпадабненне галоснага гуку кораня галоснаму гуку суфікса ў германскіх мовах, г.зн. замена гукаў a, o, u на ä, ö, ü.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

commutation

[,kɑ:mjəˈteɪʃən]

n.

1) заме́на f.

2) зьме́ншаньне ка́ры

3) е́жджаньне на пра́цу (цягніко́м, аўто́бусам)

4) Electr. пералуча́ньне то́ку камута́тарам, камута́цыя f.

•

- commutation ticket

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

◎ По́вяс, повес ’пояс; спавівач’ (Федар., Сл. ПЗБ). Да пояс (гл.); паводле Карскага (1, 303), замена j > в мае нефанетычны характар і, відаць, не звязана з уплывам вязаць. Параўн., аднак, повяска ’тонкая жардзіна, з дапамогай якой прымацоўваецца да страхі рад саломы’ (Жыв. сл.) < повязка, гл. повязь.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

backup

[ˈbækʌp]

1.

n.

1) падме́на, заме́на, падтры́мка f.

2) зато́р -у m.

a backup of traffic — зато́р даро́жнага ру́ху

2.

adj.

падме́нны, заме́нны, запасны́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)