Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Mist
I
m -(e)s, -e
1) гной, памёт
etw. auf den ~ schméißen* — вы́кінуць што-н. на сме́тнік [зва́лку]
2) разм.дрэнь, хлам, глу́пства, лухта́
so ein ~! — спра́ва дрэнь!
~ réden [verzápfen] — вярзці́ лухту́
◊ das ist nicht auf séinem ~ gewáchsen — ≅ гэ́та не яго́ заслу́га
II
m -s, -e тума́н, імгла́ (над морам)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Скаланда́ ‘пасмешышча’, ‘нікчэмнасць, дрэнь’ (Нас.), ‘скандал’: век жывуць са скаландой (Мат. Гом.), скулунда́ ‘аткіды, смецце’, ‘астатак’ (Бяльк.), скулінда́ ‘дробязь, вельмі мала’ (Юрч.). Насовіч (Нас., 580) узводзіць да грэч.σχανδαλον ‘спакуса’, ‘перашкода’, параўн. сканда́л (гл.), што магло паўплываць на семантыку. Відаць, запазычанне з літ.skalánda ‘доўгая адшчэпленая лучына для пляцення кошыкаў і да т. п.’, ‘трэска, асколак’, skelénda ‘трэска, асколак’, якія, паводле Атрэмбскага (Gramatyka, 2, 269), ад skélti ‘шчапаць’ з суф. ‑da. Да семантыкі параўн. дробязь < дробны < драбіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
fául
a
1) гнілы́, ту́хлы
die Sáche ist ~ — спра́ва дрэнь
2) ляні́вы, гультаява́ты
éine ~e Geschíchte — пры́края гісто́рыя
éine ~e Áusrede — пуста́я адгаво́рка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Krágen
m -s, - каўне́р
es geht ihm an den ~ — спра́ва ў яго́дрэнь
j-n am [beim] ~ pácken — перан. узя́ць каго́-н. за каўне́р
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ein ~ von éinem Fráuenzimmer [von éinem Wéibsstück] — сце́рва, падэ́рка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
junk
[dʒʌŋk]1.
n.
1) стары́ мэта́л, папе́ра, ану́чы
2) informal адкі́ды pl. only., хлам’ё n., стары́зна f., сьмяцьцё n.
3) informalдрэнь, лухта́f.
4) Sl. нарко́тык -у m. (рэ́чыва)
2.
v.t.
1) informal выкіда́ць, адкіда́ць як непатрэ́бнае
2) дзялі́ць на кава́лкі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Аха́лак ’кароткая тоўстая палка’ (Касп.), ’бясформенны кусок (хлеба)’ (полац., Суднік, вусн. паведамл.), рус.охалок ’кароткая палка даўжынёй каля аршына’ (арл., КСРНГ). Няясна. Па каранёвай частцы ‑хал‑ яны могуць быць з найбольшай верагоднасцю аднесены да групы слоў са значэннем ’непатрэбнае, малакаштоўнае, непрыгоднае’, параўн. халусце ’хлам’, халь ’дрэнь, старызна’, рус.хал, халовщина ’танна купленае, дзяшоўка’ і інш., адносна якіх гл. Фасмер, 4, 216 і наст. Трубачоў (ZfSl, 4, 1959, 84) звязвае гэту групу слоў з рус.холудина, хлуд, а Львоў (ЭИРЯ, 1, 32) узводзіць рускія словы да *xl‑ǫd‑, *xal‑ǫd‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Непералі́ўкі ’безвыходны стан’ (Касп.), ’неспакой, трывога, пагроза’ (Варл.), ’не на жарт’ (Шат.), неперэ́ліўкі, непярэ́ліўкі ’дрэнь справы, бяда будзе’ (Янк. 1, ТС), ст.-бел.непереливки ’не жарты, сур’ёзная справа’ (пач. XVI ст., КГС). Меркаванне Шатэрніка пра запазычанне з польск.nie przelewki ’тс’ не зусім абгрунтаванае, паколькі патрабуе дапушчэння фанетычнай адаптацыі слова ў беларускай мове. Хутчэй можна разглядаць як уласна беларускае ўтварэнне на базе фразеалагізма піва не пераліўкі ’пра цяжкае становішча, калі няма часу на разважанні’, параўн. у скарочаным выглядзе не пераліўкі ’не паласа, нічога добрага не чакай’ (ТС); ад пераліць, гл. ліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзёран
1. Верхні слой глебы, які густа парос пырнікам, дзяцелінай; дзірван (БРС). Тое ж дрэнь (Кам.), дзёрэн (Слаўг.), дзёрман (Сміл.Шат.), дзярно (Азяр.Касп., Мсцісл.Юрч., Нясв., Шчуч.), дзярну́х, дзярну́шша, дзярновіна, дзярну́чча, дзярновішча, дзярновічышча (Слаўг.).
2. Поле, якое зарасло травой (Рэч.).
3. Рад пасеву буракоў, бульбы да акучвання; баразна (Ветк).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)