авункула́т

(ад лац. avunculus = дзядзька па мацеры)

звычай у некаторых народаў (напр. у старажытных германцаў, грэкаў, сучасных народаў Афрыкі і Акіяніі), які абавязвае дзядзьку з боку маці клапаціцца пра пляменніка больш, чым пра свайго сына.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

залямантава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак.

Пачаць лямантаваць. // З лямантам прагаварыць. Тут раптам суседскія дзеці як залямантуюць пад акном: — Дзядзька, вашы цяляты ў шкоду залезлі! Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́трыманасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць вытрыманага (у 2, 4 знач.). Вытрыманасць характару.

2. Уменне валодаць сабою, вытрымка. Злаваць чыноўнік пачынае, Што дзядзька вытрыманасць мае. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паня́тлівы, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і кемлівы. Дзядзька Анікей сказаў мне: — Ты хлопец панятлівы, праз які год з цябе выйдзе кравец лепшы за мяне. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пралепята́ць, ‑лепячу, ‑ляпечаш, ‑ляпеча; зак., што і без дап.

Сказаць што‑н. ціха або неразборліва, невыразна. — Д-дзядзька Сцяпан, — заікаючыся, увесь пабялелы, пралепятаў Косцік. Ляўданскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свярдзёлак, ‑лка, м.

Невялікі свердзел. А дзядзька моўчкі стаў збірацца: Дастаў сякерку і свярдзёлак, Пад паху сунуў ён аполак На латакі і на падстаўкі. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

суро́вець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

Рабіцца, станавіцца суровым, больш суровым. — Ды ўжо ж, — праз хвіліну суровее дзядзька. — Хіба ў аднаго ў цябе не вярнуўся?.. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гэй, выкл.

Разм. Вокліч, якім звяртаюцца да каго‑н., аклікаюць каго‑н. Гэй, наперад, покі сэрца Б’ецца, рвецца на прастор. Купала. — Гэй, дзядзька! — гукнула Харошка. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ляка́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Абл. Палохацца, пужацца. — Ты толькі, дзядзька, не лякайся — то ўсё будзе добра, — супакойваў .. [Васіль] Хлора. Гартны. [Лота] лякалася званкоў тэлефона, дзвярнога званочка. Гарбук.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падпіхну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.

Тое, што і падапхнуць (у 1 знач.). Дзядзька Хведар прывітаўся па-ваеннаму і падпіхнуў хлопчыка наперад. Курто.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)