Разм. Звечарэць, прыцямнець. А як ацямнела, распалілі вогнішча.Савіцкі.Увечары, як ацямнела, што не стала відаць у разоры вывернутай плугам бульбы, .. [я і маці] сабраліся ісці дадому.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пахудзе́лы, ‑ая, ‑ае.
Які пахудзеў. Прыязджаў [бацька] дадому то вясёлы, калі ўдавалася добра зарабіць, а іншы раз сярдзіты, крыклівы, няголены, пахудзелы, толькі вочы нядобра блішчалі з-пад насупленых броваў.Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шарлата́н, ‑а, м.
Невук, які выдае сябе за знаўцу, спецыяліста; падманшчык, махляр. Млынар вярнуўся дадому, думаючы пра Стафанковіча як пра шарлатана: «Дрэнна зрабіў, грошы ўзяў і адрас скрыў».Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запыта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1.каго (што). Звярнуцца да каго-н. з пытаннем з мэтай даведацца, высветліць што-н.
Запытай, калі ён вернецца дадому.
2.што або чаго. Звярнуцца з якой-н. просьбай, папрасіць аб чым-н.
З. дазволу.
3.каго-што аб чым, пра што. Зрабіць запыт (у 1 знач.) куды-н., запатрабаваць што-н. у каго-н.
З. меркаванне рэдакцыі.
|| незак.запы́тваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
з’яві́цца, з’яўлю́ся, з’я́вішся, з’я́віцца; зак.
1. Прыйсці куды-н. па выкліку, па якой-н. афіцыйнай неабходнасці.
З. ў час.
З. ў суд.
2. Прыйсці, прыбыць.
Дадому сын з’явіўся позна вечарам.
3. Узнікнуць, паказацца перад вачамі, паявіцца.
На небе з’явіліся першыя зоркі.
4. Узнікнуць, пачаць існаваць.
З’явілася новая думка.
5. Стаць, зрабіцца чым-н.
Прастуда з’явілася прычынай хваробы.
◊
З’явіцца на свет — нарадзіцца.
|| незак.з’яўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз.з’яўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
héimführen
аддз.vt уст. адво́дзіць (наза́д) дадо́му
ein Mädchen [die Braut] ~ — жані́цца, прыве́сці жо́нку ў дом
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Nachháuseweg
m -(e)s, -e даро́га дадо́му [дамо́ў]
auf dem ~ sein — быць па даро́зе дамо́ў
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Пу́рыць ’гнаць’: сонца шчэ вісока, а ён ужо авечкі пурыць дадому (дзярж., Нар. сл.), пурыць ’гнаць хутка’ (Шат.), рус.дыял.пу́рить ’кідаць, закідваць, скідваць; мачыцца’, серб.-харв.пу́рити ’пячы, смажыць; дуць’, чэш.puřiti se ’надувацца’ і пад. Да прасл.*puriti ’пячы, грэць’, што генетычна звязана з аднойз індаеўрапейцах назваў агню, звычайна захаванай у славян у доўгай ступені *руг‑ (гл. пырнік2 і пад.), выступае таксама ў прыставачных утварэннях тыпу рус.дыял.опу́риться ’надарвацца; стаміцца, перанапрэгчыся’ і пад., гл. Трубачоў, Зб. памяці Талстога, 1, 309.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наспе́х, прысл.
Спяшаючыся, паспешліва. Умыўшыся, Даніла наспех паснедаў і выйшаў на двор.Краўчанка.Часам бацька перасылаў дадому наспех напісаную пісульку.Даніленка.Камандзіры сабраліся на нараду каля наспех зробленага будана.Федасеенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дацямна́, прысл.
Да надыходу цемнаты, да змяркання. Гарадскія шафёры ціснулі на ўвесь газ. Яны спяшаліся дацямна дабрацца дадому.Корбан.Верас ліловы, як на цымбалах, Ціха трымціць увесь дзень дацямна.Агняцвет.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)