1. Кісць рукі з прыгнутымі к далоні пальцамі. Булай скамечыў ліст ватмана, сціснуў кулакі, аж пабялелі пальцы.Шыцік.
2.перан. Сканцэнтраваныя ў адным месцы ваенныя ўзброеныя сілы для рашаючага ўдару. Спецгрупа збіралася ў адзін кулак.Новікаў.
3. Дэталь машыны, якая мае форму выступу і штурханнем прыводзіць у рух другія механізмы.
кула́к2, ‑а, м.
Багаты селянін-уласнік, які эксплуатаваў беднякоў; вясковы буржуа. Гаспадар — кулак багаты, — Як заўсёды стаў круціць, Толькі б меней заплаціць.А. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мирско́й
1.уст. (людской) людскі́;
мирска́я молва́ людска́я гаво́рка; пагало́ска;
2.(светский) све́цкі, лю́дскі;
мирски́е дела́ све́цкія (людскі́я) спра́вы;
мирска́я суета́ людска́я ма́рнасць;
3.ист. грама́дскі;
мирска́я изба́ збо́рня;
мирская схо́дка сход грамады́, вяско́вы сход.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пастара́ль
(фр. pastorale, ад лац. pastoralis = пастухоўскі)
1) жанравая разнавіднасць буколікі, драматычны твор у заходнееўрапейскай літаратуры XIV—XVII стст., у якім ідылічна паказваецца жыццё пастухоў і пастушак на ўлонні прыроды;
2) невялікая опера, балет, пантаміма на ідылічны вясковы сюжэт.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
◎ Надовесь ’нядаўна, на днях’ (Нас.), нагдавісь ’тс’ (Мат. Гом.). Хутчэй за ўсё да *onogbda/‑dy, гл. нагды, расшыранага ўказальнымі займеннікамі овъ і сь (ESSJ SG, 2, 525–527). Меркаванні Варбат пра сувязь рус.смал.надовесь, надовись ’нядаўна’ з бел.надовень ’участак поля каля вёскі’, якое паводле словаўтваральнай сувязі з в.-луж.nadows ’вясковы выган, выпас’ выводзіцца ад *065« ’вёска’ і адлюстроўвае прасторавую блізкасць, у той час як надовесь, надовись адлюстроўваюць блізкасць у часе, адсюль развіццё значэння ’нядаўна’ на базе першаснага ’блізка (ад вёскі)’ (Варбат, Этимология–1979, 32) — здаюцца непераканальнымі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
country
[ˈkʌntri]1.
n., pl. -tries
1) краі́на f., край -ю m.; ба́цькаўшчына f.
2) мясцо́васьць f., раён -у m., вако́ліца f.
3) се́льскі раён, вёска f.
in the country — на вёсцы
2.
adj.
1) вяско́вы, селавы́
country food — вяско́вая е́жа
2) ро́дны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Аддаць усё, многае многім; размеркаваць паміж многімі. Калі настаўніца раздала дзённікі, усе былі здаволены.Якімовіч.[Гарасім] хацеў прадаць зямлю, а грошы раздаць бедным.Чарнышэвіч.— Дзяцей [з дзіцячага дома] можна раздаць па сёлах. Сяляне іх смела возьмуць, бо іх лёгка выдаваць за сваіх.Шамякін.
Расшырыць, расцягнуць, зрабіць прасторным. Раздаць боты на калодцы.//безас. Зрабіць поўным, тоўстым. Быў [Анікей] проста вясковы хлапчук. А гэта — вырас, памужнеў, у плячах раздало. Чысты і стройны такі...Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАЛУ́ПІ
(Galuppi; празваны Буранела; Buranello) Бальдасарэ (18.10.1706, в-аў Бурана, каля г. Венецыя, Італія — 3.1.1785),
італьянскі кампазітар. Вучыўся ў кансерваторыі «Інкурабілі» ў Венецыі. У 1761—85 яе дырэктар і капельмайстар сабора Сан-Марка ў Венецыі. У 1765—68 прыдворны капельмайстар у Пецярбургу. Адзін з буйнейшых майстроў опер-буфа, у т. л. на лібрэта К.Гальдоні «Святло месяца» (1750), «Вясковы філосаф» (1754). Аўтар опер-серыя, у т. л. «Пакінутая Дыдона» (1741), «Кароль-пастух» (1758), для Пецярбургскай сцэны — «Іфігенія ў Таўрыдзе» (1768) з акрэсленымі рэфарматарскімі тэндэнцыямі. Сярод інш. твораў: араторыі, кантаты, царк. музыка, інстр. творы, у т. л. клавірньія санаты з рысамі раннекласічнай санатнай формы.
Літ.:
Крунтяева Т. Бальтассаре Галуппи // Крунтяева Т. Итальянская комическая опера XVIII в. Л., 1981.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пастара́ль
(фр. pastorale, ад лац. pastoralis = пастухоўскі)
1) адна з форм буколікі, жанр заходнееўрапейскай літаратуры і мастацтва 14—18 ст.; невялікая ідылічная п’еса любоўна-лірычнага характару з жыцця пастухоў і пастушак;
2) невялікая опера, балет, пантаміма на ідылічны вясковы сюжэт;
3) інструментальная п’еса, якая малюе карціну прыроды або жанравую вясковую сцэну.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ludowy
ludow|y
1. народны;
pieśni ~e — народныя песні;
wyroby ~e — вырабы народных майстроў;
przemysł ~y — народны промысел;
twórczość ~a — народная творчасць;
sztuka ~a — народнае мастацтва;
2.вясковы; сялянскі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ве́ча ’веча, сход, на якім вырашаліся грамадскія і дзяржаўныя пытанні ў некаторых гарадах старажытнай Русі’ (КТС, БРС, Яруш.). Укр.віче, рус.вече, пск., наўг.веча́ ’тс’, пск.веча́ть ’крычаць’; ’выдаваць глухі гук’, ст.-рус.вѣче ’веча’; ’тайнае зборышча, загавор’; ’прамова, угаворванне, саромленне, павучанне, прыгавор’, арханг.вечь ’галашэнне’; ’сход’, польск.wiec ’веча, мітынг’, wiecować ’кіраваць’, ст.-чэш.věce, славен.věča ’вясковы суд, судовая справа’; ’падатак’, серб.-харв.ве́ће ’веча, нарада, савет’, ст.-слав.вѣще ’нарада’. Прасл.věti̯o, да веціць (гл.); параўн. яшчэ ст.-рус.вѣтъ ’нарада’, ст.-чэш. аорыст věce ’сказаў’ і ст.-прус.wayte ’вымаўленне’, waitāt ’гаварыць’. Гл. Міклашыч, 387; Праабражэнскі, 1, 109; Траўтман, Altpreuß., 353; Траўтман, 339; Фасмер, 1, 308; Брукнер, 614; Голуб-Копечны, 414; Махэк₂, 687; Шанскі, 1, В, 81; КЭСРЯ, 78.