паняцці філасофіі, логікі, агульнай тэорыі знакавых сістэм (семіётыка). Значэнне выражае важнасць, значнасць, ролю прадмета або з’явы ў чалавечай дзейнасці. Яно выяўляецца ў аб’ектыўнай сутнасці рэчы і выконвае толькі тыя функцыі, якія адпавядаюць яе ўласнай прыродзе. Сэнс — канкрэтызацыя значэння ў адпаведнасці са зместам і сутнасцю рэальных рэчаў і з’яў. Суадносіны і ўзаемасувязь значэнняў, якія параджаюць іх сэнс, устанаўліваюцца аб’ектыўнымі фактарамі рэчаіснасці і аб’ектыўнай логікай разважання або суб’ектыўнымі фактарамі: жаданнямі, імкненнямі, грамадскімі і асабістымі мэтамі, намерам чалавека і інш. У мове практычнае значэнне рэчаў фіксуецца, замацоўваецца і захоўваецца ў значэнні слова.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Наўда́ку ’наўрад, наўрад ці’ (Нас., Яруш., Растарг., Юрч.), ’наўрад, малаверагодна, на ўдачу’ (Гарэц., Бяльк.), наўдачу ’тс’ (Яруш., Нас.). Да удацца, удача (гл.), заканчэнне -/сі/, відаць, пад уплывам іншых прыслоўяў, дзе яно адлюстроўвае канчатак род.-месн. скл. назоўнікаў на -къ (гл. Карскі 2-3, 69), паколькі назоўнікаў тыпу *удак няма; няправільна збліжаецца з наўда ’карысць, маёмасць; асаблівасць, важнасць’ (гл.) на аснове значэння ’нічога асаблівага, нічога важнага’, перш за ўсё па лінгвагеаграфічных меркаваннях (параўн. Арашонкава і інш., БЛ, 3, 1973, 31).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
has-been[ˈhæzbi:n]n.infml чалаве́к, які́ страціў былу́ю ва́жнасць, папуля́рнасць, прыгажо́сць і да т.п.;
It is better to be a has-been than a never-was. Лепш хоць адзін дзень быць кімсьці, чым усё жыццё нікім.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Hérrlichkeit
f -, -en хараство́, прыгажо́сць; ве́ліч
das ist kéine gróße ~! — ва́жнасць така́я!
die ~ wird nicht lánge dáuern — іран. гэ́тае задавальне́нне [гэ́тая прые́мнасць] не надо́ўга
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Кашто́ўны ’які дорага каштуе, мае вялікую цану’, ’які мае важнае, істотнае значэнне; вельмі патрэбны’ (ТСБМ), кашто́ўнасць ’важнасць, значнасць чаго-н.’; ’каштоўная рэч’, ’з’ява, прадмет, якія маюць вялікае грамадскае значэнне’ (ТСБМ). Асноўным словам, ад якога ўтвораны шматлікія дэрываты, з’яўляецца кошт, вядомае ўжо ў ст.-бел. мове з XVI ст. Таксама з XVI ст. засведчаны (гл. Булыка, Запазыч., 174) і вытворныя каштовный, коштовность. Хоць гэтыя дэрываты чыста тэарэтычна маглі ўтварыцца ў ст.-бел. мове ад асноўнага слова кошт, верагодна лічыць, што і яны з’яўляюцца непасрэднымі паланізмамі (тым больш, што для іх ёсць дакладныя прататыпы ў польск. мове; параўн. польск.kosztowny, kosztowność).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зні́зіць, зніжу, знізіш, знізіць; зак., што.
1. Зменшыць вышыню чаго‑н., апусціць уніз, ніжэй. Знізіць самалёт над аэрадромам.
2. Зрабіць ніжэйшым, малым (ступень, велічыню, інтэнсіўнасць чаго‑н.); зменшыць. Знізіць цэны. Знізіць хуткасць. Знізіць патрабаванні.// Зрабіць ніжэйшым (якасць або значнасць, важнасць чаго‑н.). Знізіць літаратурнае майстэрства.// Зрабіць (гук, голас і пад.) ніжэйшым па тону, менш гучным. [Паненка] знізіла голас да шэпту: — Не хадзі, Казюня.Чарнышэвіч.
•••
Знізіць тон — пачаць гаварыць больш спакойна. Апанас знізіў тон і горача зашаптаў нешта Вадалею і Сучку.Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
значэ́ннен.
1. (сэнс, змест) Bedéutung f -, -en, Sinn m -(e)s;
2. (важнасць) Bedéutung f -, -en, Bedéutsamkeit f -; Wíchtigkeit f; Wert m -(e)s, -e;
сусве́тнае значэ́нне Wéltbedeutung f;
набы́ць значэ́нне an Bedéutung gewínnen*;
гэ́та ма́е вялі́кае значэ́нне das ist von gróßer Bedéutung
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Wíchtigkeit
f
1) - значэ́нне, ва́жнасць
das ist von gróßer ~ — гэ́та ве́льмі ва́жна
sich (D) gróße ~ zúsprechen* — надава́ць сабе́ вялі́кае значэ́нне
2) pl~en
ва́жныя акалі́чнасці
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
namaszczenie
н.
1. намазванне; націранне;
2.царк. памазанне;
ostatnie namaszczenie — сабораванне;
3. урачыстасць; важнасць;
z ~m — а) урачыста; важна; цырымонна б) з глыбокай пашанай
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
напы́шлівы, ‑ая, ‑ае.
1. Празмерна важны, ганарысты; поўны важнасці, ганарыстасці. Напышлівы і ганарлівы, .. [Вайтовіч] ехаў следам за польскім войскам, ачмураным марамі Пілсудскага.Пальчэўскі.Цяпер Дывінцу было прыкра за тое сваё прыніжэнне, за тую ўступку, што была зроблена напышлівай Адзелаідзе Сяргееўне.Асіпенка.// Які выражае важнасць, ганарыстасць. Напышлівы выгляд.
2. Празмерна ўрачысты, штучны ў сваім выражэнні. Напышлівая прамова. □ Сапраўдны подзвіг заўсёды сціплы, як і сапраўдны герой, ад якога ніколі не пачуеш пахвальбы і напышлівых тырад.Казека.Я заўсёды баюся напышлівых выцвілых слоў, што звіняць, як жабрацкая медзь у асенняй журбе.Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)