das Gewéhr láden und ~ — зарадзі́ць ружжо́ і паста́віць на засцерага́льнік
3) ахо́ўваць (мяжу)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
fortress
[ˈfɔrtrəs]1.
n.
цьвярды́ня, крэ́пасьць, цытадэ́ль f.; форт -у m.
2.
v.t.
будава́ць цьвярды́ню, або́ахо́ўваць цьвярды́няй
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
-снабі́ць, параўн. сыснабіць (*саснабіць) ‘заспакоіць, супакоіць’ (Бяльк.). Магчыма, роднаснае ст.-слав.сънабъдѣти ‘захаваць, зберагчы, выратаваць’, адкуль рус.снабди́ть ‘забяспечыць’, чэш.snábděti ‘назіраць, сузіраць, забяспечваць’, серб.-харв.снабдети ‘забяспечыць’, ц.-слав.набъдети ‘ахоўваць’, прыставачнага ўтварэння ад бъдъти, што да прасл.*bъděti ‘быць бадзёрым, клапаціцца’, гл. Фасмер, 3, 696; Трубачоў, Этимология–1972, 28; Глухак, 568.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перасцярога ’тое, што засцерагае ад небяспекі’ (ТСБМ, Гарэц., Шат.), перэсцеро́га ’тс’, пірасцярога ’тс’ (ТС), ’папярэджанне’ (Варл.), перасцерагчы́ ’папярэдзіць’ (Касп.; ашм., Сл. ПЗБ), ст.-бел.перестерегати ’захоўваць, пільнаваць; выконваць, падтрымліваць’; укр.зах.-валын.пиристирига́те ’прытрымлівацца пэўных нормаў’, ст.-рус.перестерегати ’пільна ахоўваць’. Узнікла ў выніку кантамінацыі польск.przestroga і ўсх.-слав.перестерегать. Гл. таксама перастрога.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Варо́ўня ’цёплы свіран, куды ставяць на зіму капусту, бульбу і інш.’ (Мядзв.). Змяненне першапачатковага варыўня́ (гл.) пад уплывам дзеяслова *вараваць < польск.warować ’захоўваць, ахоўваць і да т. п.’? Ці ўтварэнне прама ад гэтага дзеяслова? Параўн. палес.варо́вны(й) (пра пасудзіну для квашанай гародніны) (Лысенка, ССП). Параўн. таксама вараўня́ ’пограб, яма, у якой хаваюць бульбу’ (Бяльк.). Гл. яшчэ варыўня́.
храни́ть от боле́зниахо́ўваць (засцерага́ць) ад хваро́бы;
4.перен. (в душе, памяти, сердце) захо́ўваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АСО́ЧНІКІ,
сяляне-слугі ў ВКЛ 14—18 ст., гал. абавязкам якіх была ахова пушчаў вял. князя ці буйных феадалаў, падрыхтоўка палявання і ўдзел у ім. Жылі ў асобных вёсках ці на хутарах каля пушчаў, вызваляліся ад паншчыны і грашовых падаткаў, удзельнічалі ў ваен. паходах. Паводле «Уставы на валокі» 1557 за службу атрымлівалі 2 валокі зямлі, якія не абкладаліся падаткамі. З развіццём фальваркаў эканам. становішча асочнікаў пагоршала, іх зямельныя надзелы паменшалі да 1—0,5 валокі. У 18 ст. асочнікаў пераводзілі на чынш, а за зямельны надзел яны павінны былі выплачваць дзякло, ахоўваць лясы, рамантаваць дарогі і масты ў пушчах, перавозіць пошту і інш.
strzec jak oka w głowie — сцерагчы (берагчы) як вока
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
караву́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., каго-што і без дап.
1.Ахоўваць, вартаваць. Каравуліць лес. Каравуліць дабро. □ — Гэта дог наш, не бойся... Ён каравуліць наш сон...Лынькоў.
2.Разм. Падпільноўваць, чакаць каго‑, што‑н. — Я тут, сынок, вечарам пошту атрымаў, — Еўдакім нявесела ўсміхнуўся. — У весніцах запіску знайшоў. Нейкі гад падсунуў. Пагражаюць расквітацца са мной. Дык не сплю вось, каравулю.Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вартава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго-што.
1.Ахоўваць, сцерагчы каго‑, што‑н. Вартаваць грамадскае дабро. □ Вартуй свой край з усіх старон; Шануй, як скарб любімы.Глебка.
2. Падсцерагаць, чакаць з’яўлення каго‑, чаго‑н. Павярні ты направа, К гэтай сіняй вярбе: Прытаілася ў травах, Смерць вартуе цябе.Бялевіч.Рыбак не спіць, рыбак не дрэмле, А ўсё вартуе зручны час.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)