Verbum

Льніца лясная ’зарніца звычайная, лянок, Linaria vulgaris Mill.’ (Кіс.). Да лён (гл.). Матывацыя: лісце гэтай расліны, падобнае да лісця льну. Аналагічна чэш. len Matky Boží, ням. unser Frauen Flachs.

Марозавы ’шараваты (пра масць)’ (гродз., Сл. ПЗБ). Да мароз ₁ (гл.). Аналагічна ўкр. моро́зуватий ’серабрысты (колер)’, польск. mroziasty, mroziaty ’з сівізной (пра масць каня)’, чэш. mrazek ’сіва-белы конь’.

◎ Пасвяцо́нка ’ежа, пасвячаная на пасху’ (Касп.). У выніку намінацыі з польск. poświęcony ’пасвячаны’. Аналагічна лоеў. пасвянцоніца ’белая вярба, Salix alba L.’ (Мат. Гом.) — гэтую вярбу свяцілі ў Вербную нядзелю.

Свісцёлка ‘духавы народны музычны інструмент’, ‘свістулька’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Бяльк.), сюды ж свісце́лка, свісце́лік, свісту́шка, свісто́лік ‘свісток’ (ТС). Да свістаць (гл.). Аналагічна ўкр. свисті́лка, рус. свисте́лка, польск. świszczałka ‘свістулька’.

Тра́пны ‘цэльны, меткі; надзейны’ (ТСБМ, Нас., Некр. і Байк., Ласт.), сюды ж тра́фны ‘меткі’, trápna ‘ўдала, добра’ (Варл.). З польск. trafny ‘ўдалы, меткі’, аналагічна да трапіць ₁, трафіць (гл.).

Падпо́льшчык ’той, хто працуе ва ўмовах падполля’. Да падполле ’дзейнасць, накіраваная супраць улад, якая праходзіць тайна’ < пол (гл.). Калька (або запазычанне) рус. подпо́льщик (Крукоўскі, Уплыў, III). Аналагічна падпо́льшчыца < рус. подпо́льщица.

Пер (пэрь) ’пярга’ (ельск., Анох.). Відаць, з перг < пярга́ ці з первʼ < пэрва (нараўл.) ’тс’ пры ад’ідэацыі да пе́рвы(й). Параўн. аналагічна рус. пе́рша ’перхаць’ — першь ’тс’ (Даль, 3, 33).

Пістаноўка ’пістоннае ружжо’ (ТСБМ, Мядзв., Касп.). Ад пістонавы < пістон (гл.). Аналагічна польск. pistonówka ’тс’. Сюды ж асіп. пістановажка ’стрэльба, якую зараджалі пістонамі’ (Сл. ПЗБ), хаця няяснай застаецца другая частка слова.

Рэ́пніца ’матыль бялянка рэпавая, Pieris rapae L.’ (ЭПБ, 4). Ад рэпа (гл.), паколькі вусені развіваюцца на лісцях рэпы, параўн. аналагічна бру́чніца ’матыль бялянка бручкавая, Pieris napi’ (ЭПБ, 1) < бручка (гл.).

Сухазе́мны ’сухапутны, характэрны для сушы’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.), сухазе́мʼе ’цвёрдая зямля, суша’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). З суха‑ (гл. сухі) і зем‑ (гл. зямля), аналагічна да чарназемны, чарназемʼе.