Verbum

ара́кул, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Месца, храм, дзе ў Старажытнай Грэцыі, Рыме, краінах старажытнага Усходу жрацы прарочылі ад імя Бога.

Дэльфійскі а.

2. У антычным свеце: жрэц-прадказальнік волі бажаства, які даваў адказы на розныя пытанні.

3. перан. Пра таго, чые меркаванні прызнаюцца бясспрэчнай ісцінай (іран.).

|| прым. ара́кульскі, -ая, -ае.

ахаладзі́цца, -ладжу́ся, -ло́дзішся, -ло́дзіцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць халодным, халаднаватым, астыць.

Вада ў моры ахаладзілася.

2. Ахаладзіць сябе, сваё цела на паветры.

3. перан. Стаць абыякавым, спакойным, стрыманым у пачуццях.

|| незак. ахало́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца і ахаладжа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. ахаладжэ́нне, -я, н. і ахало́джванне, -я, н.

бало́та, -а, М -ло́це, мн. -ы, -ло́т, н.

1. Нізкае багністае месца са стаячай вадой.

Куп’істае б.

Вада патыхае балотам.

2. Вялікая гразь на вуліцы, у двары (разм.).

3. перан. Усё, што характарызуецца застоем, бяздзейнасцю, маральным падзеннем.

|| памянш. бало́тца, -а, мн. -ы, -аў, н. (да 1 знач.).

|| прым. бало́тны, -ая, -ае.

Балотная расліннасць.

аблямава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й; -мава́ны; зак., што.

1. Абшыць па краях палоскай з іншага матэрыялу.

А. рукавы сукенкі.

2. перан. Акружыць што-н., размясціцца вакол чаго-н.

Алешнік прыгожа аблямаваў берагі возера.

|| незак. аблямо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. аблямо́ўка, -і, ДМ -мо́ўцы, ж. (да 1 знач.) і аблямо́ўванне, -я, н.

агрэ́бці, аграбу́, аграбе́ш, аграбе́; аграбём, аграбяце́, аграбу́ць; агро́б, агро́бла; аграбі́; агрэ́бены; зак., што.

1. Тое, што і абгрэбці.

А. стог сена.

2. Згрэбці ўсё навокал, падбіраючы (разм.).

А. ўчасткі.

3. перан. Атрымаць, здабыць, захапіць што-н. у вялікай колькасці (разм.).

А. вялікую прэмію.

|| незак. аграба́ць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. аграба́нне, -я, н.

ілю́зія, і, мн. -і, -зій, ж.

1. Скажонае ўяўленне, уражанне, заснаванае на падмане пачуццяў.

Аптычная і.

2. перан. Надзея на што-н., пазбаўленая рэальных падстаў; мара.

Цешыць сябе ілюзіямі.

3. Праграмны нумар ілюзіяніста (спец.).

|| прым. ілюзо́рны, -ая, -ае (да 1 знач.) і ілюзі́йны, -ая, -ае (да 3 знач.).

Ілюзорны падман пачуццяў.

Ілюзійная праграма.

касі́ць¹, кашу́, ко́сіш, ко́сіць; ко́шаны; незак.

1. што. Зразаць траву касой² або касілкай.

К. атаву.

2. перан., каго (што). Нішчыць, забіваць у вялікай колькасці.

Хвароба косіць людзей.

Вайна нас гнула і касіла.

|| зак. скасі́ць, скашу́, ско́сіш, ско́сіць; ско́шаны.

|| наз. кашэ́нне, -я, н. (да 1 знач.) і касьба́, -ы́, ж. (да 1 знач.).

кво́лы, -ая, -ае.

1. Фізічна слабы, хваравіты.

Кволае дзіця.

Кволае здароўе.

2. Далікатны, маладзенькі, які слаба развіваецца (пра расліны, грыбы і пад.).

Кволыя парасткі.

Кволыя сыраежкі.

3. Невялікі па сіле, інтэнсіўнасці, напружанасці.

К. голас.

К. плач.

4. Недастаткова моцны; нетрывалы.

Кволае крэсла.

5. перан. Нязначны, малы.

Кволыя спадзяванні.

|| наз. кво́ласць, -і, ж.

кляймо́, -а́, мн. кле́ймы і (з ліч. 2, 3, 4) кляймы́, кле́ймаў, н.

1. Пячатка, знак, які ставяць, выпальваюць на кім-, чым-н.

К. на кані.

К. на сукне.

2. перан., чаго або якое. Знак, сведчанне чаго-н. (звычайна ганебнага).

К. ганьбы.

3. Прылада, якой кляймуюць.

|| прым. кляймо́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

кулі́са, -ы, мн. -ы, кулі́с, ж.

1. Бакавая плоская частка тэатральнай дэкарацыі, размешчаная па баках сцэны.

Зайсці за кулісы.

2. перан., чаго. Тое, чым прыкрываюць што-н., за чым хаваецца што-н.

За кулісамі палітычнай барацьбы.

◊

За кулісамі —

а) у тэатральным, акцёрскім асяроддзі;

б) тайна, скрытна, у неафіцыйнай абстаноўцы.

|| прым. кулі́сны, -ая, -ае.