заста́цца сов., в разн. знач. оста́ться;

з. до́ма — оста́ться до́ма;

з. без гро́шай — оста́ться без де́нег;

~ло́ся ўсяго́ пяць рублёў — оста́лось всего́ пять рубле́й;

з. жывы́м — оста́ться живы́м;

з. на другі́ год — оста́ться на второ́й год;

лес ~та́ўся — збо́ку лес оста́лся в стороне́;

з. сірато́ю — оста́ться сирото́й;

з. на рабо́це — оста́ться на рабо́те;

з. начава́ць — оста́ться ночева́ть;

мне больш нічо́га не ~тало́ся, як ісці́ дадо́му — мне бо́льше ничего́ не оста́лось, как идти́ домо́й;

◊ з. ні з чым (ні пры чым) — оста́ться ни с чем (на боба́х);

з. ў ду́рнях — оста́ться в дурака́х;

не з. ў даўгу́ — не оста́ться в долгу́;

з. ўбаку́ — оста́ться в стороне́;

з. з но́сам — оста́ться с но́сом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

актыва́цыя

(ад лац. activus = дзейны)

1) вывядзенне з нядзейнага стану ў дзейны, узмацненне дзейнага стану;

2) перавод малекул у стан, пры якім яны хутчэй уступаюць у хімічныя рэакцыі;

3) спецыяльная апрацоўка дрэўнага вугалю і іншых порыстых цел для павелічэння іх здольнасці ўбіраць газы, вадкасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

бамбардзі́р

(ням. Bombardier, ад фр. bombardier)

1) салдацкі чын у артылерыйскіх часцях арміі царскай Расіі;

2) званне ў «пацешных» войсках Пятра I;

3) жук сям. жужаляў, які пры самаабароне выкідвае з свайго цела едкую вадкасць;

4) ігрок, які часта забівае галы (у футболе, хакеі).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

бар’е́р

(фр. barrière)

невысокая перагародка, якая закрывае свабодны праход куды-н.;

2) перашкода, якую трэба пераадолець пры спаборніцтве ў бегу, скачках і інш.;

3) наогул перашкода для чаго-н. (напр. гукавы б., цеплавы б.);

4) перан. тое, што перашкаджае дзейнасці (напр. ведамасны б., псіхалагічны б.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

дыёптр

(гр. dioptra)

1) прыстасаванне для візіравання (гл. візіраваць) у прасцейшых геадэзічных інструментах (напр. у бусолі); параўн. візір​1 3; 2) прыстасаванне для павелічэння дакладнасці прыцэльвання на вінтоўцы;

3) невялікая адтуліна ў відашукальніку (візіры​1 2) фотаапарата, праз якую вядзецца назіранне пры выбары кадра.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

каменсалі́зм

(ад фр. commensal = сатрапезнік, ад лац. com = сумесна + mensa = стол)

форма сумеснага жыцця жывёл розных відаў, пры якой адзін арганізм жыве за кошт другога, не робячы яму шкоды (напр. рыба-прыліпала на целе акулы); к. больш блізкі да сімбіёзу, чым да паразітызму 1.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ако́ліца

1. Наваколле (Беш. Касп., Слаўг.).

2. Вуліца ў вёсцы, дзе двары размешчаны ўроскідку (Крыч.).

3. Тып населенага пункта ў выглядзе комплексу ў 10—20 фальваркаў; шляхецкая вёска (Жучк., Зах. Бел.).

4. Агарожа вакол вёскі; праход у агарожы пры ўездзе ў вёску (ЛіМ, 1969, 10 жніўня).

5. Ускраіна вёскі, канец вёскі (Рэч.).

6. Кружны шлях (Пол.).

7. Першае або апошняе забудаванне вёскі (Зах. Бел. Др.-Падб.).

8. Макраватае месца за ракой, якое раней замярзае і дзе дзеці робяць каток з колам (в. Заспа Рэч.).

□ в. Аколіца Кліч.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

light​1 [laɪt] n.

1. святло́, асвятле́нне;

electric light электры́чнае святло́;

artificial light шту́чнае асвятле́нне;

by/in the light of пры святле́;

at first light на до́світку;

2. ля́мпа;

turn/switch/put on the light запа́льваць святло́/ля́мпу;

turn/switch/put оut the light тушы́ць святло́/ля́мпу

3. (звыч. pl. lights) святлафо́р;

go аgainst the lights е́хаць на чырво́нае святло́;

the green light«зялёнае святло́», «зялёная ву́ліца»

4. (звыч. pl. lights) фа́ры

5. infml аго́нь; запа́лка; запальні́ца, запа́льні́чка;

Hаve you got a light? У вас няма агеньчыку?;

Give me a light. Дайце прыкурыць.

6. но́выя зве́сткі, інфарма́цыя

♦

come to light/be brought to light вы́явіцца, вы́плысці;

cast/shed/throw light on smth. праліва́ць святло́ на што-н.;

light at the end of the tunnel святло́ ў канцы́ тунэ́ля

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

vote​2 [vəʊt] v.

1. (for, against) галасава́ць; балаці́раваць;

vote by ballot балаці́раваць, раша́ць та́йным галасава́ннем;

vote by (a) show of hands галасава́ць падня́ццем рук

2. выбіра́ць;

vote into parliament выбіра́ць у парла́мент

3. асігнава́ць, вылуча́ць (сродкі);

The hospital was voted ₤ 100,000 for research. Шпіталю асігнавалі 100 000 фунтаў на даследаванне.

4. infml выраша́ць, аднаду́шна прызнава́ць;

The play was voted a success. Усе прызналі, што п’еса мае поспех.

5. infml : I vote we stay here. Я за тое, каб застацца тут.

♦

vote with one’s feet галасава́ць нага́мі, сыхо́дзіць (з мітынгу)

vote down [ˌvəʊtˈdaʊn] phr. v. правалі́ць пры галасава́нні;

The proposal was voted down. Прапанова была адхілена.

vote in [ˌvəʊtˈɪn] phr. v. вы́браць галасава́ннем (куды-н.)

vote through [ˌvəʊtˈθru:] phr. v. праве́сці галасава́ннем;

The bill has been voted through. Законапраект быў прыняты.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Ґа́шта ’гваздзік’ (Сл. паўн.-зах.), ’садовая кветка, гашта’ (Сцяшк.). Гл. ґа́рштва.

Ґа́шта ’густа зарослая лесам даліна’ (Яшкін), таксама го́шча ’тс’ (там жа). Няяснае слова. Наўрад ці звязана з гу́шча ’густы лес, зараснік, дзе цяжка прайсці; нетры’ (гл. Яшкін), якое < gǫšča < *gǫstja (да *gǫstъ ’густы’). Цяжка вытлумачыць і варыянт го́шча. Здаецца, націск тут быў спачатку на канцы слова: зыходнае *гашча́ ўспрымалася як *гошча (г. зн. пры перанясенні націску на першы склад нібы «аднавілася» «зыходнае» ‑о‑, якога тут ніколі не было). Што датычыць слова га́шча, то, магчыма, яно звязана з бел. хашч ’гушчар, зараснік, нетры’ (гл. у Яшкіна), укр. хащ, ха́ща (азванчэнне х > г?). Для варыянта гошча ўсё ж такі, здаецца, знаходзіцца паралель: укр. хо́щик ’куст’ (у Грынч. са знакам запытання).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)