Verbum

надзе́я, -і, мн. -і, -дзе́й, ж.

1. Чаканне чаго-н. добрага, упэўненасць у ажыццяўленні чаго-н.

Светлая н.

Страціць надзею.

2. Той, або тое, на каго, на што можна спадзявацца, апірацца.

Сын — уся мая н.

◊

Падаваць надзеі — выяўляць якія-н. задаткі, праяўляць здольнасці да чаго-н.

надлама́цца, -ламлю́ся, -ло́мішся, -ло́міцца; -лама́ўся, -ма́лася; -ламі́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Атрымаць трэшчыну, не пераламацца зусім.

Сук надламаўся.

2. перан. Страціць фізічныя або душэўныя сілы; аслабець.

Здароўе надламалася.

3. перан. Стаць іншым, змяніцца.

У іх узаемаадносінах нешта надламалася.

|| незак. надло́мвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

напя́ць, -пну́, -пне́ш, -пне́; -пнём, -пняце́, -пну́ць; напя́ў, -пя́ла; -пні́; -пя́ты; зак., што.

1. Нацягнуўшы, зрабіць тугім або туга замацаваць.

Н. лейцы.

Н. струны на скрыпцы.

2. Надзець што-н., нацягнуць (разм.).

Н. боты.

|| незак. напіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. напіна́нне, -я, н. (да 1 знач.).

дэ́ман, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У антычнай міфалогіі: добры або злы дух, які аказвае ўплыў на лёс, жыццё чалавека.

2. У хрысціянскіх уяўленнях: злы дух, д’ябал.

3. перан., чаго. Увасабленне якой-н. схільнасці, захаплення, заганы (уст.).

Д. нецярпення.

Д. разладу.

|| прым. дэ́манскі, -ая, -ае.

жо́лаб, -а, мн. жалабы́, жалабо́ў, м.

1. Прадаўгаватае паглыбленне, зробленае ў чым-н., а таксама прыстасаванне з дошак, ліставога жалеза і пад. для сцёку вадкасцей або перасыпання чаго-н.

2. Кармушка для жывёлы.

|| памянш. жалабо́к, -бка́, мн. -бкі́, -бко́ў, м. (да 1 знач.).

|| прым. жалабо́вы, -ая, -ае.

зава́ла, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Прыстасаванне ў форме металічнага стрыжня або жэрдкі для запірання дзвярэй.

Зачыніць дзверы на замок і завалу.

2. Тое, што і завал (у 1 знач.).

3. перан. Лянівы чалавек, лежабок (разм.).

|| прым. зава́льны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

завярну́цца, -вярну́ся, -ве́рнешся, -ве́рнецца; -вярні́ся; зак.

1. Змяніць напрамак свайго руху або становішча свайго цела.

Вецер завярнуўся з другога боку.

Дарога завярнулася ўлева.

Сказаўшы гэтыя словы, ён завярнуўся.

2. Прыбыўшы ў якое-н. месца, хутка пакінуць яго (разм.).

З. і паехаць назад.

|| незак. заваро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

загляну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -леняце́, -ну́ць; -ні́; зак.

1. Хутка або крадком паглядзець куды-н., глянуць з мэтай даведацца, высветліць што-н.

З. у вочы.

З. у кнігу.

2. Зайсці куды-н. мімаходам, на кароткі час (разм.).

З. да сябра.

|| незак. загляда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

зае́сціся, -е́мся, -ясі́ся, -е́сца; -ядзі́мся, -ясце́ся, -яду́цца; -е́ўся, -е́лася; -е́шся; зак., з кім і без дап. (разм.).

Счапіцца ў злоснай сварцы або быць у непрымірымых адносінах з кім-н.

З. з суседам.

Ён так заеўся, што ні ў чым не хоча саступаць.

|| незак. заяда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

гры́ўня, -і, мн. -і, гры́вень і -яў, ж. (гіст.).

1. У Вялікім Княстве Літоўскім: адзінка вагі каштоўных металаў вагой каля фунта¹.

2. У Старажытнай Русі: сярэбранае або залатое ўпрыгожанне, якое насілі на шыі.

3. У Расіі: манета вартасцю ў 10 капеек (разм.).

|| прым. гры́ўневы, -ая, -ае.