санта́л і санда́л 1, ‑а і ‑у, м.
1. ‑а. Вечназялёнае трапічнае дрэва сямейства сандалавых (санталавых). / ‑у; у знач. зб. Набіраць сандалу.
2. ‑у; толькі адз. Драўніна гэтага дрэва, багатая на эфірныя алеі.
3. ‑у. Крышталічнае рэчыва з сандалавай драўніны.
4. ‑у. Фарбавальнік, які здабываюць з драўніны розных дрэў (пераважна з так званых чырвоных).
[Грэч. santalon; арабск. sandal.]
санда́л 2, ‑а, м.
Уст. Невялікае судна, якім карысталіся цюркскія народы Прычарнамор’я.
[Тур. sandal — шырокая лодка.]
санда́л 3, ‑а, м.
Прыстасаванне для абагравання жылля ў народаў Усходу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лодзь ’маленькая лодка, човен’ (Бяльк.), лодка, лотка ’човен, невялікае судна’ (ТСБМ, Яруш., Бяльк., Бес., ТС, Сл. ПЗБ), ’лёгкая з тонкімі сценкамі лодка, зробленая з аднаго кавалка дрэва (асіны) > (Маш.). Укр. лодь, рус. лодка, валаг. лодия, ладья, паўн. ладейка, лодейка; ст.-рус. лодья, лодъка, польск. łódź, łodzja, палаб. lüdʼa, н.-луж. łoż, u̯oś, в.-луж. łódź, чэш., славац. loď — пераіначанне прасл. oldi/oldьji (oldьja). Параўн. славен. ládja, серб.-харв. ла̂ђа, макед. лаѓа, балг. ладя, ст.-слав. алъдии, ладии. Роднасныя і.-е. адпаведнікі: літ. aldijà, eldijà, eldís, швед. ålla, дац. aalde, olde ’карыта’, нарв. olda, olle ’вялікае карыта’. Больш падрабязна гл. Фасмер, 2, 510. Сюды ж бел. лодачкі ’жаночыя туфлі без шнуркоў’ (ТСБМ; хойн., Мат. Гом.), лодочка ’спосаб завязвання хусткі’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыва́л ’прыпынак у дарозе для адпачынку ў час паходу’ (ТСБМ): лежа́ць у прывал ’доўга вылежвацца’ (ТС), прыва́лка ’месца для прыпынку ў дарозе, прывал’ (Нас.), прыва́л, прыва́лак ’пагорак; высокі бераг’ (мядз., Нар. сл.; брасл., Сл. ПЗБ), прыва́лак ’нізкае месца ў канцы загона’ (брасл., ігн., Сл. ПЗБ), прыва́лак, пры́валок, пры́ве́лок ’прымурак — выступ печы, на якім можна сядзець або ставіць што-небудзь’ (Буз., ТС), ’прымастка, палаці каля печы’ (Сцяшк., Сл. рэг. лекс.), ’дошка, прыбітая ля печы’ (Жд.), прывале́нь ’прымак’ (гарад., Нар. лекс.). Да прывалі́ць ’прыперці, прыхіліць; прыкрыць, прыціснуць зверху, прыстаць, прычаліць (пра судна); прыйсці, сабрацца ў вялікай колькасці; з’явіцца, прыйсці (пра што-небудзь нечаканае або ў вялікай колькасці)’ (ТСБМ), да прасл. *privaliti, якое ад *valiti, гл. валі́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Versénkung
f -, -en
1) апуска́нне
2) затапле́нне (судна)
3) тэатр. люк
◊ in der ~ verschwínden* — зні́кнуць (з вачэй); сысці́ са сцэ́ны
aus der ~ áuftauchen — рапто́ўна з’яві́цца, уваскрэ́снуць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
бамба́рда
(фр. bombarde)
1) буйнакаліберная гармата 14—16 ст., якая страляла каменнымі ядрамі;
2) уст. двухмачтавае транспартнае судна з марцірамі для кідання бомбаў;
3) басовая труба ў аргане.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
вінт
(польск. gwint, ад ням. Gewinde)
1) шпень са спіральнай нарэзкай;
2) частка рухавіка самалёта, верталёта, судна ў выглядзе лопасцей, замацаваных на вале (напр. в. самалёта, грабны в.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
камандзі́р
(рус. командир, фр. commandeur)
1) начальнік вайсковай часці, падраздзялення, ваеннага судна і інш. ;
2) перан. старшы ў якой-н. грамадзянскай групе (напр. к. дружыны, к. будаўнічага атрада).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
выса́джваць, вы́садзіць
1. (з вагона, аўтамашыны і г. д) ábsetzen vt; an Land bríngen* (з судна);
выса́джваць дэса́нт вайск Lándungstruppen lánden;
2. (расліны) áuspflanzen vt, verpflánzen vt;
3. разм (выбіць) éinschlagen* vt (акно); éinstoßen* vt (дзверы)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
salvage1 [ˈsælvɪdʒ] n.
1. выратава́нне карабля́, маёмасці (ад пажару);
a salvage agreement пагадне́нне аб выратава́льнай дзе́йнасці на мо́ры;
a salvage corps выратава́льная пажа́рная кама́нда;
make salvage of a ship вы́ратаваць карабе́ль
2. выратава́нне ад гі́белі су́дна;
salvage money узнагаро́да за вы́ратаваную маёмасць
3. лом, лама́чча, адкі́ды вытво́рчасці, скрап;
collect old newspapers for salvage збіра́ць стары́я газе́ты на макулату́ру
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
кла́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да класа (у 3 знач.). Класны кіраўнік. Класны журнал. Класны пакой. Класная дошка. // у знач. наз. кла́сны, ‑ага, м.; кла́сная, ‑ай, ж. Разм. Класны кіраўнік (класная кіраўніца).
2. Спец. Які мае пэўны клас, разрад (пра судна і г. д.).
3. Які мае высокую ступень чаго‑н., які паказвае клас (у 5 знач.). Класная гульня. Класны спартсмен.
4. Уст. Які мае пэўны чын, ранг. Класны чыноўнік.
•••
Класны вагон (уст.) — пасажырскі вагон у адрозненне ад таварнага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)