Прыстава́ка ’той, хто хутка стамляецца’; ’надакучлівы чалавек’ (Янк. 3.). Да прыста́ць, прыстава́ць ’стаміцца, змагчыся; прычапіцца да каго-небудзь’ < стаць. Аб суфіксацыі гл. Сцяцко, Афікс. наз., 25.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
палагадне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Стаць больш лагодным, памяркоўным; падабрэць. Стары неяк адразу палагаднеў, спытаў, адкуль ідзе маладзіца і ці далёка ісці. Шамякін. // Стаць больш прыветлівым, сардэчным (пра голас, твар, погляд і пад.). Пальцы гаспадыні спрытна лічылі храбусткія паперкі, голас палагаднеў. Савіцкі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць цяплейшым; памякчэць. Вецер палагаднеў, абяцаючы мяккую цяплынь бабінага лета. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акамяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Стаць цвёрдым як камень; ператварыцца ў камень. На тым узгорку, за дарогаю Руды пясок акамянеў. Камейша. // Стаць цвёрдым, сухім ад працяглага ляжання.
2. перан. Стаць нерухомым, замерці; застыць, аслупянець. Стафанковіч спачатку пацягнуў к сабе футра, пасля адхапіў ад яго рукі, як ад агню, і акамянеў у маўклівай позе. Чорны.
3. перан. Страціць здольнасць выяўляць якія‑н. пачуцці (ад вялікага гора, хвалявання), стаць абыякавым да ўсяго. [Луізе] хацелася плакаць, крычаць, кудысьці бегчы, але сэрца акамянела ад крыўды, ногі не слухаліся. Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нахму́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; зак.
1. Стаць хмурым, панурым.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Зрабіцца пахмурным, змрочным, цёмным (аб прадметах і з’явах прыроды).
Неба нахмурылася.
|| незак. нахму́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
замо́кнуць, -ну, -неш, -не; замо́к, -кла; -ні; зак.
1. Стаць мокрым, намокнуць.
Сена замокла.
Запалкі замоклі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Набрыняўшы ад вільгаці, перастаць цячы.
Бочка замокла.
|| незак. замака́ць, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вы́ясніцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ніцца; зак.
1. Стаць ясным, бясхмарным; распагодзіцца.
Неба выяснілася.
К вечару выяснілася (стала пагода; безас.).
2. Тое, што і высветліцца.
|| незак. выясня́цца, -я́ецца і выя́снівацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адагну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра загнутае: стаць роўным, выпрастацца.
Цвік адагнуўся.
2. Разагнуўшыся, падняцца; выпрастаць спіну.
|| незак. адгіна́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паспе́ць¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; зак.
1. гл. спець².
2. Стаць гатовым, прыгатаваным (разм.).
Снеданне паспела (зварылася). Глеба паспела (стала прыгоднай для чаго-н.).
|| незак. паспява́ць, -а́е (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пацясні́ць, -цясню́, -цясні́ш, -цясні́ць; -цясні́м, -цесніце́, -цясня́ць; -цяснёны; зак.
1. гл. цясніць.
2. каго-што. Сцясніць, прымусіць цясней стаць, сесці, размясціцца.
Дазвольце вас крыху п.
|| незак. пацясня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пашале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.
1. (1 і 2 ас. адз. не ўжыв.). Ашалець, стаць шалёным — пра ўсіх, многіх.
Што вы пашалелі, рабіць такое!
2. Пабыць некаторы час у стане крайняга раздражнення (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)