Пералівацца, вылівацца, распырсквацца з характэрным гукам; утвараць плюскат. Ледзь варушыцца лісце ракіт, І суцішана Нёман плюскоча.Астрэйка.Рэчка шуміць. Рыба плюскоча, ганяючыся за машкарою на паверхні бягучых хваляў...Чарот.Плюскоча, плюхае вада пад калёсамі на гразкай восеньскай ці вясенняй дарозе.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карняві́шча, ‑а, н.
1. Тое, што і карэнішча. Рыба ў такую пагоду зашылася ў карнявішчы аеру.Хведаровіч.
2. Карэнне (дрэва). [Зянон] спыніўся каля вывернутага карнявішча вярбы, пачаў ладкаваць месца-схованку.М. Ткачоў.Высокі бераг стаў яшчэ вышэйшы, падмытыя карнявішчы звісалі з яго, стрыжыныя норы відны былі скрозь.Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тупано́сы, ‑ая, ‑ае.
1. З шырокім або тоўстым носам, дзюбай (пра жывых істот). Тупаносая рыба. □ Мы гатовы былі расцалаваць свайго тупаносага хітрага грака Яшку.Ваданосаў.
2. З тупым, шырокім носам, наском (пра прадметы). Тупаносыя боты. □ Адборныя фашысцкія знішчальнікі, убачыўшы тупаносых ястрабкоў, уцякалі што было духу.Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
bezrybie
bezrybi|e
н.разм. бязрыб’е;
na ~u i rak ryba — на бязрыб’і і рак рыба; на бязлюддзі і поп чалавек
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Прасо́л ’расол’ (Юрч. Фраз. 1), ’засол’ (Ян.), ’ляк у селядцах’ (Вешт.), прасуол ’булён’ (Федар. 7), пра́саль ’расол’ (пух., Сл. ПЗБ). Укр.просі́л ’салёная рыба, род халоднай стравы з салёнай рыбы’, рус.просо́л, про́соль ’лёгкі, свежы засол’, ’усё, што засольваецца ў запас: сала, рыба, гародніна’, серб.-харв.préso ’сок, у якім захоўваецца сыр’, славен.présol ’расол, лях’, балг.прясул ’падсоленая вада для захоўвання брынзы або салёнай гародніны’, макед.пресол ’тс’. Прасл.*persolъ. Да саліць. Семантычная палеска-паўднёваславянская паралель (гл. Вештарт, Лекс. Палесся, 128).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АПІСТАРХО́З,
гельмінтозная прыроднаачаговая хвароба жывёл і чалавека; выклікаецца трэматодай апістархам кашэчым з сям.апістархідаў. Пашыраны ў Еўропе і Азіі. Ачагі апістархозу на Беларусі пераважна ў бас. рэк Дняпро, Прыпяць, Нёман, Зах. Буг, Браслаўскіх азёраў. Характарызуецца пашкоджаннем печані, жоўцевага пузыра, падстраўнікавай залозы, алергічнымі рэакцыямі. Заражэнне адбываецца пры спажыванні сырой, недастаткова праваранай і прасоленай рыбы. Развіццё ўзбуджальніка адбываецца з удзелам прамежкавага (малюск бітынія) і дадатковага (рыба) гаспадароў. Лячэнне тэрапеўтычнае.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЛА́ТА,
сцяна, у беларусаў традыц. прылада для лоўлі рыбы на хуткім цячэнні. Уяўляла сабой аднасценную сетку, прывязаную вяроўкамі да двух палак, і абвешаную паплаўкамі і грузілам так, каб яна не танула на дно. У час руху ў вадзе сетка прымала форму жолаба, і рыба збіралася каля яе задняй сцяны. Летам Л. рыбачылі як падвалокай, зімой выкарыстоўвалі як зімовы невад. Была пашырана-пераважна на Брэстчыне і Гродзеншчыне.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Вусёнак ’частка жака; рукаў, па якому рыба заходзіць у жак ці нерат’ (Касп.). Ад ву́сце ’горла ў жаку ці нераце’; параўн. смал.вустёнок ’уваход для рыбы ў вяршу, мярэжу’ (Мат., смал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
smelt
I[smelt]
v.t.
1) пла́віць (руду́)
2) ачышча́ць шля́хам плаўле́ньня
II[smelt]
n., smelt, smelts
сты́нка f. (ры́ба)
III[smelt]
v., p.t. and p.p. of smell
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
апістагра́ма
(н.-лац. apistogramma)
рыба атрада акунепадобных, якая пашырана ў рэках Паўд. Амерыкі; на Беларусі разводзіцца як акварыумная.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)