непраўдзі́вы, ‑ая, ‑ае.
Які не любіць гаварыць праўды; ілжывы. Непраўдзівы чалавек. // Далёкі ад праўды; непраўдападобны. Стары папярхнуўся на непраўдзівым слове, закашляўся, і праз слёзы, што выступілі на вачах ад кашлю, бліснуў на мяне кароткім, трывожным позіркам. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры́тча, ‑ы, ж.
Кніжн. Іншасказальнае апавяданне з павучальным вывадам. Прытча пра блуднага сына. □ [У прамове] былі і цытаты з бібліі, і цэлы псалом, і дарэчы прыведзеная прытча. Лынькоў. // Іншасказальны выраз. [Ярошка:] — Кіньце гаварыць прытчамі, не люблю алегорый, эзопавай мовы. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Гаварыць сіпатым голасам. Сіпае дзяўчына, і ані не разабраць ніводнага слова. Ермаловіч. Ячны сіпае праз суконную хустку, якой абвязана шыя да самых вуснаў. Брыль. Бабка, гаворачы гэта, аж сіпала ад абурэння. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гало́ўнае
1. сущ. гла́вное;
гавары́ць аб ~ным — говори́ть о гла́вном;
2. в знач. вводн. сл. гла́вное;
~нае, не трэ́ба было́ хвалява́цца — гла́вное, не ну́жно бы́ло волнова́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
непрысто́йнасць ж.
1. непристо́йность, неприли́чие ср.; см. непрысто́йны;
2. (непристойное поведение, выражение) непристо́йность, неприли́чие ср.;
гавары́ць ~ці — говори́ть непристо́йности;
не дапуска́ць ~цей — не допуска́ть непристо́йностей (неприли́чий)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ба́іць ’гаварыць, пускаць чуткі; малоць глупства, пустасловіць; расказваць казкі’ (Нас., Бяльк.), ба́яць (Шат., Касп.). Рус. ба́ить, ба́ять, укр. ба́яти ’апавядаць; вядзьмарыць’, польск. bajać, чэш. bájiti ’гаварыць’, балг. ба́я ’вядзьмару’, серб.-харв. ба̏јати ’тс’ і г. д. Прасл. bajati bajǫ да і.-е. *bhä‑ (: *bhō‑) ’гаварыць’: ст.-грэч. φημί, φᾱμί ’гавару’ φήμη, φᾱ́μα ’голас, чуткі’, φωνή голас’, лац. fāri ’казаць’, fāma ’слава, чуткі, апавяданне і г. д.’ Бернекер, 39; Фасмер, 1, 140; Кюнэ (Poln., 42) лічыць паланізмам (польск. bajanie) і аддзеяслоўнае ба́енне (Касп., Нас.). Няпэўна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гаво́рка ’размова’ (БРС, Гарэц., Мядзв., Касп., Бяльк.), ’гутарка, размова’ (Яруш., БРС, Нас.), ’гаворка, дыялект’ (БРС, Яруш., Гарэц., Нас., Касп., Шат.), ’пагалоскі, размовы’ (БРС, Бяльк.), ’манера гаварыць, акцэнт мовы’ (Гарэц., Мядзв., Бяльк.). Рус. дыял. (смал., пск.) ’гутарка, размова; погалас, чуткі; манера гаварыць, вымаўленне; гаворка, дыялект; настаўленне, славеснае павучанне’, укр. гові́рка ’вымаўленне, манера гаварыць; дыялект, гутарка, гаварэнне; погалас, плётка’. Усх.-слав. утварэнне ад *govoriti па прасл. мадэлі «дзеяслоўная аснова + суф. *‑ka», якая мела значэнне галоўным чынам nomen actionis (*govorъka). Параўн. балг. падобныя фармацыі (з прэфіксамі) погово́рка, угово́рка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паро́ць², пару́, по́раш, по́ра; пары́; незак., што.
1. Разразаць, раз’ядноўваць па швах (сшытае).
П. стары халат.
2. У выразах: пароць глупства (разм.) — рабіць або гаварыць абы-што; пароць гарачку (разм., неадабр.) — рабіць што-н. неабдумана, паспешліва.
|| зак. распаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; -по́раты (да 1 знач.).
|| наз. по́рка, -і, ДМ -рцы, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ве́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак.
1. у што. Быць перакананым, упэўненым у чым-н.
В. у перамогу.
В. у чалавека.
Не в. сваім вушам або сваім вачам (гаварыць, калі гутарка ідзе пра што-н. малаверагоднае).
2. у што і чаму. Прымаць за праўду, лічыць верагодным.
В. у сны і прыметы.
3. каму. Цалкам давяраць.
Веру яго словам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лы́ка, -а, мн. -і, лык, н.
Луб маладой ліпы і некаторых іншых дрэў у выглядзе вузкіх палос, з якіх плятуць лапці.
Драць л.
Лапці з лык.
◊
Лыка не вяжа хто (разм.) — настолькі п’яны, што ледзь можа гаварыць.
Не лыкам шыты хто (разм.) — разумее, умее не горш за іншых
|| памянш. лы́чка, -а, мн. -і, -аў, н.
|| прым. лы́кавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)