гак I (род. га́ка) м.

1. крюк;

га́кам зачапі́ць за бервяно́ — крюко́м зацепи́ть за бревно́;

2. (на подкове) шип;

3. обл. (участок земли) клин;

◊ з га́кам — с га́ком

гак II межд., в знач. сказ. ах

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

ги́бель ж.

1. гі́бель, -лі ж., пагі́бель, -лі ж.;

2. в знач. сказ., прост. гі́бель, -лі ж., бе́зліч, -чы ж., про́цьма, -мы ж., мно́ства, -ва ср.;

◊

быть (находи́ться) на краю́ ги́бели быць на краі́ гі́белі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

дарма́ нареч.

1. напра́сно, понапра́сну, по́пусту, зря, да́ром;

2. да́ром, беспла́тно;

3. в знач. частицы ничего́, пусть, пуска́й, ла́дно;

4. безл., в знач. сказ. напра́сно, зря;

◊ д. не про́йдзе — да́ром не пройдёт;

д. што — да́ром что

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

балю́ча нареч.

1. бо́льно;

б. вы́цяць руку́ — бо́льно уда́рить ру́ку;

2. боле́зненно; мучи́тельно;

ён б. ўспрыма́е кры́тыку — он боле́зненно (мучи́тельно) воспринима́ет кри́тику;

3. в знач. безл. сказ. бо́льно;

мне б. за яго́ — мне бо́льно за него́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

недалёка

1. нареч. недалеко́, недалёко; невдалеке́, неподалёку;

2. в знач. сказ. недалеко́, недалёко;

◊ недалёка адысці́ (адско́чыць) — недалеко́ уйти́;

н. да бяды́ — недалеко́ до беды́;

я́блык ад я́блыні недалёка адко́чваецца (па́дае) — погов. я́блоко от я́блони недалеко́ па́дает

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

ску́па нареч.

1. ску́по;

с. частава́ць — ску́по угоща́ть;

2. перен. ску́по; недоста́точно;

с. асвятлі́ць пыта́нне — ску́по (недоста́точно) освети́ть вопро́с;

3. в знач. сказ., разг. недоста́точно, недостаёт;

у мяне́ з граша́мі с. — у меня́ де́нег недоста́точно (недостаёт)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

што¹, чаго́, чаму́, чым, па чым, займ.

1. пыт. і адносны. Указвае, пра які прадмет, рэч, з’яву і пад. ідзе гаворка.

Што там адбылося? Выканай вось што.

Што не ў меру, тое ў шкоду.

Што вы кажаце? (ужыв. таксама як выраз здзіўлення з выпадку чаго-н. сказанага).

2. пыт., у знач. вык. У якім стане, які, як.

Як наша вёска, што суседзі?

3. пыт., у знач. прысл. Тое, што і чаму́ (у 1 знач.).

Што не заходзіш да нас? Я раздумаў ехаць. — Што так?

4. пыт. і адносны. Тое, што і колькі (у 1 знач.).

Што яна варта.

Што ёсць духу.

Што толку ў гэтым (гэта значыць няма толку). Што яму за карысць ад гэтага? (якая карысць, няма карысці).

5. пыт., у знач. прысл. Навошта? для чаго?

Што нам спрачацца з імі?

6. адносны. Тое, што і які (у 1 знач.).

Хата, што каля лесу.

7. неазнач. Тое, што і што-небудзь (разм.).

Калі што — я прыеду і зробім.

Дайце мне з’есці чаго.

8. пыт. Ужыв. для выражэння пытання, перапытвання, уяўляе сабой сказ у знач.: што ты сказаў? што трэба? што такое? —

Глянь сюды. — Што? Што ты? Ну і што?

◊

А што — рэпліка ў адказ на пытанне ў знач.: чаму, чаго пытаешся. —

Ты хочаш гэта рабіць? — А што?

З чаго — чаму, па якой прычыне.

І з чаго ёй дрэнна стала?

На што ўжо — уводзіць уступальны сказ.

На што ўжо ён негаваркі, і то разгаварылі.

Ні за што — ні ў якім разе.

Ні за што, ні пра што —

1) дарэмна;

2) без прычыны, падстаў.

Ні з чым (застацца, пайсці і пад.) — без усяго.

Ні пры чым — не мае адносін, не вінаваты ў чым-н.

Ён тут ні пры чым.

Пры чым — у чым вінаваты, якія адносіны мае.

Пры чым тут я?

Ці што — пабочн. сл., якое выражае няўпэўненасць, сумненне.

Ну, будзем ужо збірацца, ці што?

Што да чаго — у чым сутнасць, сэнс чаго-н.

Разбярыся тут, што да чаго.

Што ж — рэпліка ў знач.: так, прыходзіцца згадзіцца.

Што ж, няхай будзе так.

Што за — у пытанні і вокліч: які.

Што за глупства?!

Што за дзяўчына да вас прыехала? Што за страва! (якая добрая).

Што зробіш! — рэпліка ў знач.: нічога не зробіш, так ужо будзе.

Што і казаць — вядома, сапраўды.

Факт, што і казаць, упартая рэч.

Што рабіць! — тое, што і што зробіш.

Што там — рэпліка ў знач.: добра, няхай.

Што ты (вы)? — выраз здзіўлення, спалоху, пярэчання.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пу́сто нареч., безл., в знач. сказ. пу́ста;

в ко́мнате бы́ло пу́сто у пако́і было́ пу́ста;

◊

чтоб тебе́ пу́сто бы́ло! каб табе́ пу́ста было́!;

ра́зом гу́сто, ра́зом пу́сто (то гу́сто, то пу́сто) погов. то гу́ста, то пу́ста.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

магчы́ма нареч.

1. возмо́жно, мы́слимо;

2. в знач. безл. сказ. возмо́жно;

усё м. — всё возмо́жно;

3. вводн. слово возмо́жно, вероя́тно, пожа́луй;

у шэсць гадзі́н я, м., бу́ду до́ма — в шесть часо́в я, возмо́жно (вероя́тно, пожа́луй), бу́ду до́ма

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

я́сно

1. нареч. (ярко) я́сна;

я́сно све́тит со́лнце я́сна све́ціць со́нца;

2. нареч. (отчётливо) выра́зна, я́сна;

я́сно слы́шать, ви́деть выра́зна (я́сна) чуць, ба́чыць;

ко́ротко и я́сно ко́ратка і я́сна (зразуме́ла);

3. безл., в знач. сказ. (понятно) зразуме́ла, я́сна;

я́сно без слов зразуме́ла (я́сна) без слоў;

4. безл., в знач. сказ. (о хорошей, ясной погоде) я́сна;

5. утвердительная част., разг. (в смысле «конечно») вядо́ма, зразуме́ла, безумо́ўна, бясспрэ́чна;

ты напи́шешь мне? — Я́сно, напишу́ ты напі́шаш мне? — Вядо́ма (зразуме́ла, безумо́ўна, бясспрэ́чна), напішу́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)