узвіхры́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
Узняць віхрам, закружыць, завярцець. Прапелер узвіхрыў слупы пылу. Краўчанка. Мацней дыхнуў сіб[е]рны вецер, гайсануў вершалінамі дрэў-прысад, узвіхрыў хмары снегу, засвістаў, загуў. Сіняўскі. / у перан. ужыв. Дзве сілы абудзілі, узвіхрылі Міцевы пачуцці: вайна і Сюзана. Навуменка. // Паставіць віхром, растрапаць (пра валасы). Узвіхрыць чупрыну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хва́лісты, ‑ая, ‑ае.
Падобны на хвалі, на паверхню вады, пакрытую хвалямі. Хвалістыя валасы. □ Прыемна адчуваць.. [Амельцы] было хвалісты шоўк чорных і бліскучых валасоў Яніны. Мурашка. Па хвалістых перакатах збажыны відаць было, што вецер падзімае немалы. Беразняк. // Бугрысты, з пагоркамі. Хвалістая мясцовасць паступова зніжаецца і пераходзіць у пойму ракі. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руна ст.-бел. ’валасяное покрыва ў чалавека’: были ч(и)сты руна ее (Альтбаўэр), параўн. балг. дыял. ру́на, ру́ни ’густыя кучаравыя валасы на целе чалавека’. Роднаснае да руно 1 (гл.), параўн. ст.-інд. róman‑, lóman ’валасяное покрыва на целе’, што дае падставы для рэканструкцыі і.-е. *roumn‑ > прасл. *rumno (Мікала, Ursl. Gr., 1, 66; Фасмер, 3, 518; Махэк₂, 519; Бязлай, 3, 208; БЕР, 6, 345).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перасмалі́ць I сов., в разн. знач. (смолой) пересмоли́ть;
п. ло́дку — пересмоли́ть ло́дку;
п. усе́ бо́чкі — пересмоли́ть все бо́чки
перасмалі́ць II сов., разг. перепали́ть, переже́чь;
п. валасы́ заві́ўкамі — перепали́ть во́лосы зави́вками
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
вы́лезці, -зу, -зеш, -зе; -лез, -зла; -лезь; зак.
1. Выйсці адкуль-н., чапляючыся за што-н. рукамі і нагамі.
В. з глыбокага рова.
2. Выйсці адкуль-н., прыклаўшы намаганні.
В. з вагона.
В. з даўгоў (перан., разм.).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выступіць, паказацца адкуль-н., выбіцца; прабіцца.
Косы вылезлі з-пад хусткі.
Вылезла маладая траўка.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выпасці (пра валасы, шэрсць); выліняць.
Вылезла шэрсць.
|| незак. выла́зіць, -ла́жу, -ла́зіш, -ла́зіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шпі́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.
1. Прыстасаванне ў выглядзе вілачкі для заколвання валасоў.
Сколваць валасы шпількай.
2. Засцежка для вопраткі, адзін канец якой хаваецца ў кручкаватае паглыбленне — галоўку.
Заколваць кішэню шпількай.
3. Іголка з каляровай галоўкай для аздаблення жаночага галаўнога ўбору.
4. Тонкі і высокі абцас на жаночым туфлі (разм.).
5. перан. З’едлівая заўвага (разм.).
Падпусціць шпільку каму-н.
|| прым. шпі́лечны, -ая, -ае (да 1—3 знач.) і шпі́лькавы, -ая, -ае (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пакруча́сты
1. (які завіваецца – пра расліны) ránkend, ránkenartig, Schling-; lóckig, kraus, wéllig (пра валасы);
2. (звілісты) gewúnden, geschlängelt;
пакруча́стая даро́га Serpentínenstraße f -, -n, kúrvenreiche [-vən-] Stráße
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
сало́ма ж Stroh n -(e)s;
ко́леру сало́мы stróhfarben, stróhgelb; stróhblond (пра валасы);
пакры́ты сало́май stróhgedeckt;
◊ до́ма і сало́ма ядо́ма ≅ Ost, West, zu Háuse best
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Umráhmung
f -, -en
1) абрамле́нне, уста́ўка ў ра́мку
2) абрамле́нне (пра валасы і г.д.)
die kulturélle ~ éiner Féier — маста́цкая ча́стка свя́та
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
дра́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Мець прывычку драпаць. [Ленка] ужо ўмела смяяцца, хапаць за валасы, за нос, драпацца. Шамякін. // Тое, што і драпаць 1. Лапкі драпаліся, на твар наліпала павуцінне, за каўнер сыпалася ігліца. М. Ткачоў.
2. Скрэбці, драпаць па чым‑н. з мэтай пранікнуць куды‑н. Сабака драпаецца ў дзверы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)