Тамо́жня ’мытня’ (ТСБМ). Русізм, зыходнае ст.-рус. тамъга (гл. тамга), ад якога прыметнік таможьный (< *тамъжьный) ’той, які мае адносіны да тамгі’, што паслужыў асновай для ўтварэння назоўніка на ‑ня па ўзору овчарня і пад. (Чарных, 2, 227).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
«АРХІ́Ў РУ́СКАЙ РЭВАЛЮ́ЦЫІ»
(«Архив русской революции»),
зборнік дакументаў па гісторыі рэв. падзей 1917 і грамадз. вайны 1918—22 у Расіі. Выдадзены ў 1922—37 у Берліне ў 22 тамах адным з былых кіраўнікоў рас. канстытуцыйна-дэмакр. партыі І.У.Гесенам. У зборніку надрукаваны ўспаміны, дзённікі (у т. л. старшыні Дзярж. думы М.У.Радзянкі, кіраўніка справамі Часовага ўрада У.Дз.Набокава, данскога атамана ген. П.М.Краснова, вайск. атамана Кубанскага казацкага войска ген.-лейт. А.П.Філімонава), якія асвятлялі гал. чынам «парадкі і падзеі ўнутры сав. Расіі; арганізацыю, прасоўванне і паражэнне добраахвотніцкіх армій, адносіны да замежных атрадаў і місій, парадкі ў часова аднятых у бальшавікоў абласцях; ролю і побыт рус. эміграцыі ў Еўропе і інш. частках свету; замежнае ўмяшанне, адносіны прадстаўнікоў грамадскай думкі Еўропы і інш. частак свету, адносіны дзярж. дзеячаў». У пач. 1990-х г. «Архіў...» перавыдадзены ў Расіі.
Публ.:
Архив русской революции. Т. 1—22. М., 1991—93.
т. 1, с. 533
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БАКТЭРЫЯТРАФІ́ЗМ
(ад бактэрыі + грэч. trophe ежа, засваенне),
узаемна карысныя адносіны паміж каранямі раслін і бактэрыямі; форма жыўлення вышэйшых раслін. Бактэрыі (напр., клубеньчыкавыя) сінтэзуюць розныя пажыўныя рэчывы, вітаміны, якімі жывяцца расліны. Бактэрыятрафізм характэрны, напрыклад, для бабовых раслін.
т. 2, с. 233
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
практы́чны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да практыкі (у 1 знач.).
Практычныя вывады.
2. Які з’яўляецца прымяненнем ведаў на справе, на практыцы.
Практычнае навучанне.
3. Патрэбны для практыкі, які прывівае канкрэтныя навыкі, уменне.
Практычная школа акцёрскага майстэрства.
4. Які мае адносіны да жыццёвага вопыту, рэальных патрэбнасцей.
Нічога не разумець у практычным жыцці.
5. Дзелавіты, які ўмее разбірацца ў практычных, жыццёвых справах.
П. чалавек.
6. Выгадны, зручны ўсправе, эканомны.
П. метад.
7. Па сутнасці, на справе.
Практычна (прысл.) здаровы.
|| наз. практы́чнасць, -і, ж. (да 4—6 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трайбалі́зм
(англ. tribalism, ад tribe = племя)
варожыя адносіны адной этнічнай групы да другой.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
заме́жны, -ая, -ае.
1. Які знаходзіцца за мяжой, іншаземны, зарубежны.
Замежныя дзяржавы.
2. Які адносіцца да іншай дзяржавы.
Замежныя тавары.
Замежная мова.
Замежная камандзіроўка (за мяжу, за граніцу).
3. Які мае адносіны да знешняй палітыкі.
Міністэрства замежных спраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зблі́зіць, зблі́жу, зблі́зіш, зблі́зіць; зблі́жаны; зак.
1. каго-што. Наблізіць аднаго да другога.
З. канцы дроту.
2. каго (што). Прымусіць уступіць у блізкія, сяброўскія адносіны.
Агульныя інтарэсы іх зблізілі.
|| незак. збліжа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. збліжэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
парва́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ве́цца; зак.
1. Разарвацца, раздзяліцца на часткі ад нацягвання.
Ніткі парваліся.
2. Стаць дзіравым, знасіцца да дзірак.
Панчохі парваліся.
3. перан. Спыніцца (пра знаёмства, адносіны і пад.).
Сувязь з падпольшчыкамі парвалася.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
саніта́рны, -ая, -ае.
1. гл. санітарыя.
2. Які выконваецца паводле патрабаванняў санітарыі; звязаны з ажыццяўленнем мерапрыемстваў па санітарыі.
Санітарная асвета.
С. стан памяшкання.
С. нагляд.
3. У арміі: які мае адносіны да медыцынскай службы.
Санітарная часць.
С. пункт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
На́рыць ’бадзяцца’ (Бяльк.). Разам з ны́рыць ’тс’ (Бяльк.) да *ner‑/nor‑/nar‑, што адлюстроўваюць аблаўтныя адносіны прасл. *noriti, роднаснага літ. nérti ’знікаць, ныраць, уцякаць у нару, у лес, у поле’, параўн. шны́рыць і шна́рыць ’шастаць, шукаць’, гл. нара́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)