Сасі́ска ’невялікая каўбаска, якую ядуць у вараным выглядзе’ (ТСБМ). Праз рус. соси́ска (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 79 і наст.) з франц. saucisse ’сасіска’ ад сяр.-лац. salsīcіа ад salsus ’салёны’, гл. Праабражэнскі, 2, 360; Фасмер, 3, 726.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Све́жані́на, свежына́ ‘свежае мяса, сала’, ‘мяса толькі што забітай жывёлы’ (ТСБМ, Нас., ТС, Сл. ПЗБ, Мат. Гом., Мат. Маг., Сл. Брэс., Нар. словатв., З нар. сл.). Укр. свіжина́, рус. свежени́на, свежина́. Да свежы; Фасмер, 3, 571.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сіне́ль ‘шнурок з аксаміцістым ворсам’ (ТСБМ), сена́лька ‘стужка, каснік’ (Сцяшк. Сл.). Праз рус. сине́ль ‘аксамітны махровы шнур’ з франц. chenille ‘тс’, што да народналац. canicula ‘вусень, сабачка’ ад canis ‘сабака’ (Фасмер, 3, 624; ЕСУМ, 5, 235).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тра́хлы ‘трухлявы’ (Мат. Гом.). Мажліва, кантамінацыя тру́хлы і дра́хлы (гл.), параўн. рус.-ц.-слав. друхлый ‘прыгнечаны’, звязанае чаргаваннем з дряхлый ‘стары, трухлявы’ (Фасмер, 1, 544). Магчыма аддаленая сувязь з літ. trèšti ‘псавацца, гніць, трухлявець, рабіцца мяккім’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тро́ур ‘жалоба’, тро́урны ‘жалобны’ (Нас.), смал. тро́вур ‘жалоба’. Да рус. тра́ур ‘жалоба’, якое пранікла (у XVIII ст.) з ням. Trauer ‘жалоба, смутак’ (Фасмер, 4, 95). Галосная ‑о‑ пад націскам у выніку лабіялізацыі пад уплывам суседніх гукаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бічо́ўка ’вяроўка’ (Бяльк.), ’частка цэпа, якой б’юць па снапах’ (Касп.), бічэ́йка ’тонкая вяровачка’ (Бяльк., Нас.). Рус. бече́вка, бечева́, бичева́, бичёвка і г. д., укр. бечівка. Няяснае слова. Агляд версій гл. Фасмер, 1, 162; Шанскі, 1, Б, 112.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́быск (БРС, КТС). Рус. о́быск, ст.-рус. обыскъ. З *обискъ ад іскаць (Фасмер, 3, 112) або аддзеяслоўнае ўтварэнне з абыскаць. У бел. мове запазычанне з рус. (Крукоўскі, Уплыў, 34; Жураўскі, Мат. да IV Міжн. з’езда слав., 51).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́ркаць ’пярэчыць, спрачацца’ (Шпіл.). Рус. дыял. вы́ркать ’лаяцца, бурчаць; стукаць, грукаць дзвярамі’. З vъrkati. Параўн. рус. ворчаць, воркотать, польск. warczeć (поруч з wyrczeć), warkać ’бурчаць’, чэш. vrkati, славац. vrkati, славен. vŕkati. Гукаперайманне (Махэк₂, 700; Фасмер, 1, 356).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́скідзь ’выварацень’ (Янк. I, Шат.), вы́скіць ’тс’ (Некр.), вы́скадзь ’тс’ (Серб.). Рус. вы́скидь, выскодь ’тс’, чэш. výskyď ’корань (з зямлёй і каменнем) вывернутага дрэва; выварацень’. Ад *выскіднуць (з вы‑, c‑ і кідаць) (Фасмер, 1, 370; Махэк₂, 705).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́хухаль ’андатра, мускусны пацук’ (БРС). Рус. вы́хухоль, дыял. хохуля. Пэўнай этымалогіі не мае. Хутчэй за ўсё запазычанне з калм. ö xoxul (Новікава, Namen, 24). Гл. таксама Фасмер, 1, 372; 4, 273. У бел., відавочна, запазычана з рус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)