рост, -у, М -сце, м.
1. Павелічэнне арганізма або асобных органаў у працэсе развіцця.
Час росту раслін.
Трава пайшла ў р. (расце).
2. Павелічэнне ў колькасці, у памерах; развіццё.
Р. насельніцтва.
Р. прамысловасці.
3. Узмацненне, павышэнне.
Р. палітычнай актыўнасці.
4. Удасканаленне ў працэсе развіцця.
Творчы р.
Р. майстэрства.
5. Вышыня чалавека або жывёлы.
Сярэдні р.
Касцюм не па росце (вялікі ці малы).
◊
Ва ўвесь рост, на ўвесь рост —
1) выпраміўшыся;
2) перан. патрабуючы неадкладнага вырашэння (кніжн.).
Новыя праблемы паўсталі ва (на) увесь рост;
3) перан. поўнасцю, як мае быць.
Уласнік абудзіўся ў ім ва (на) увесь рост.
|| памянш. расто́к, -тка́, м. (да 5 знач.).
|| прым. ро́ставы, -ая, -ае (да 1 і 5 знач.; спец.).
Р. час.
Роставыя рэчывы (якія ўплываюць на рост раслін). Р. гармон.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жы́лка¹, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.
1. Тое, што і жыла (у 1 знач.).
2. Тонкая ніцепадобная праслойка ў горнай пародзе, дрэве, якая вылучаецца колерам.
Белы мармур з шэрымі жылкамі.
3. Ніцепадобнае патаўшчэнне ў лістах раслін і крылах насякомых.
|| памянш.-ласк. жы́лачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. жы́лачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
інды́га.
1. нескл., н. Цёмна-сіняе фарбавальнае рэчыва, якое здабываецца з соку некаторых трапічных (індыганосных) раслін або атрымліваецца сінтэтычна.
2. нязм. Цёмна-сіні.
Колер і.
3. Людзі, якія, паводле сцвярджэння экстрасэнсаў, маюць аўру колеру індыга і характарызуюцца наяўнасцю звышздольнасцей, высокім інтэлектам і неўспрыімлівасцю да традыцыйных прыёмаў выхавання.
Дзеці і.
|| прым. інды́гавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
І. колер.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цыбу́ля, -і, ж.
1. Агароднінная расліна сямейства лілейных з цыбулінай у падземнай частцы і трубчастымі лістамі зверху.
Пасадзіць цыбулю.
2. зб. Ядомыя трубчастыя лісты або падземныя галоўкі гэтай расліны.
Зялёная ц.
Рэпчатая ц.
3. Назва некаторых травяністых цыбульных раслін сямейства лілейных.
Ц. мядзведжая.
|| памянш.-ласк. цыбу́лька, -і, ДМ -льцы, ж.
|| прым. цыбу́льны, -ая, -ае.
Сямейства цыбульных (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сало́ма, -ы, ж.
Сухія сцёблы злакавых раслін, што застаюцца пасля абмалоту.
Аўсяная с.
|| памянш. сало́мка, -і, ДМ -мцы, ж.
|| прым. саламя́ны, -ая, -ае.
Салямяная страха.
С. колер (светла-жоўты). Саламяная сурвэтка (з саломы).
◊
Саламяная ўдава (жарт.) — жанчына, якая знаходзіцца ў часовай разлуцы з мужам.
Саламяны ўдавец (жарт.) — мужчына, які знаходзіцца ў часовай разлуцы з жонкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ліст¹, -а́ і -у, М -сце́, мн. -ы́, -о́ў і (разм.) лі́сці, -яў, м.
1. -а́. Орган паветранага жыўлення і газаабмену раслін у выглядзе тонкай, звычайна зялёнай пласцінкі на чаранку.
Кляновы л.
2. -у, у знач. зб. Лісце.
Лаўровы л.
◊
Лістам слацца (разм., неадабр.) — лісліва дагаджаць.
|| памянш. лісто́к, -тка́, мн. -ткі́; -тко́ў, м. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бружме́левы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да бружмелю. Бружмелевы куст.
2. у знач. наз. бружме́левыя, ‑ых. Сямейства дрэвавых і кустовых раслін, да якога адносяцца каліна, бузіна, бружмель і іншыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абарты́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Накіраваны на спыненне якога‑н. працэсу, хваробы і пад. Абартыўныя сродкі. Абартыўнае лячэнне.
2. Спец. Які спыніў сваё развіццё ў самым пачатку; недаразвіты. Абартыўныя органы раслін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запаве́днік, ‑а, м.
Тэрыторыя, на якой для аховы або развядзення каштоўных народ жывёлы і раслін забаронена паляванне, рыбная лоўля, высечка дрэў і інш. Белавежская пушча з’яўляецца дзяржаўным запаведнікам. Бярэзінскі запаведнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зрослапялёсткавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае зрослыя пялёсткі. Зрослапялёсткавая кветка.
2. у знач. наз. зрослапялёсткавыя, ‑ых. Падклас пакрытанасенных двухдольных раслін, у кветках якіх венчыкі маюць больш або менш зрослыя пялёсткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)