эндэ́мікі

(ад гр. endemos = мясцовы)

расліны або жывёлы, пашыраныя толькі ў пэўнай мясцовасці (параўн. касмапаліты 2).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

эргаты́зм

(ад фр. ergot = спарыш)

атручванне жывёлы і чалавека зернем злакаў, мукой, зерневымі адходамі, пашкоджанымі спарыннёй.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

БАБЕЗІЁЗЫ, бабезіелёзы,

інвазійныя хваробы буйн. раг. жывёлы, авечак і козаў, якія выклікаюць паразіты эрытрацытаў — аднаклетачныя прасцейшыя з роду Babesia. Пашыраны ў некаторых краінах Еўропы, Афрыкі і Азіі. Узбуджальнік бабезіёзаў буйн. раг. жывёлы (паўн. піраплазмоз) — Babesia bovis, авечак і козаў — Babesia ovis. Крыніца інвазіі — кроў хворых і часткова перахварэлых жывёл, у эрытрацытах якіх знаходзяцца гэтыя паразіты. Пераносчыкі бабезіёзаў — пашавыя кляшчы. Пры развіцці хваробы разбураюцца эрытрацыты і пачынаецца анемія; парушаецца работа сэрца, лёгкіх, нырак, селязёнкі і інш. органаў. Гемаглабін разбураных эрытрацытаў трапляе ў мачу, афарбоўвае яе ў чырв. колер, адсюль нар. назва бабезіёзаў на Беларусі — крывямочка. Гл. таксама Піраплазмідозы.

т. 2, с. 179

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Hólocaust

тс. ['holəkst]

-[s], -s знішчэ́нне вялі́кай ко́лькасці людзе́й, асаблі́ва яўрэ́яў у фашы́ся́кай Няме́ччыне; (ад старажытна-грэчаскага звычаю спальвання ахвярнай жывёлы)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ЗЕ́МСКАЯ СТАТЫ́СТЫКА,

статыстычныя работы земстваў па абследаванні сельскай гаспадаркі і сялянскіх промыслаў, уліку надзельнай зямлі для размеркавання земскіх павіннасцей. Падзялялася на асн. і бягучую. Асн. З.с. вывучала эканам. ўмовы і гасп. становішча сялянства (звесткі пра яго колькасць, занятасць, адукацыю, зямельныя даходы, колькасць жывёлы і інш.). Метад збору звестак — падворны перапіс, а таксама выбраныя, т.зв. бюджэтныя абследаванні некат. тыповых сял. гаспадарак. Бягучая З.с. рэгістравала становішча сял. гаспадарак за кожны справаздачны год. У Расіі ўзнікла ў 1870-я г. У Беларусі пачала развівацца пасля ўтварэння ў сак. 1911 губ. земскіх упраў (Віцебскай, Магілёўскай і Мінскай) і стат. к-таў пры іх, якія правялі ў 1915 перапіс жывёлы ў Мінскай, падворны перапіс жывёлы ў Віцебскай губ., гар. перапіс у Магілёве (1917) і інш., удзельнічалі ва Усерасійскіх с.-г. і пазямельных перапісах 1916 і 1917.

Літ.:

Земские подворные переписи, 1880—1913: Поуездные итоги. М.,1926;

Караваев В.Ф. Библиографический обзор земской статистической и оценочной литературы (1864—1903). Вып. 1—2. СПб., 1906—13.

Л.М.Міхневіч.

т. 7, с. 60

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Валаво́д 1 ’той, хто валаводзіць’ (КТС). Да валаводзіць (гл.).

Валаво́д 2 ’вяроўка’ (Мат. Гом.); ’вяроўка для навязвання жывёлы’ (З нар. сл.). Да вол і вадзіць 4.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Куцу́к 1 ’камячок засохлага гною на поўсці жывёлы’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. куцаць (гл.).

◎ Куцу́к 2 ’касмыль’ (Жыв. сл., З нар. сл.). Да куцук© (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аўтахто́ны

(фр. autochtone, ад гр. autochthon = мясцовы, карэнны)

1) жывёлы або расліны, якія жывуць у той жа мясцовасці, у якой узніклі ў працэсе эвалюцыі (параўн. алахтоны);

2) тое, што і абарыгены 1.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

сво́йскі

1. (не дзікі, выгадаваны чалаекам) Haus-; häuslich;

сво́йскія жывёлы Háustiere pl;

2. (прыручаны) zahm, gehórsam;

ён зрабі́ўся зусі́м сво́йскі тс. перан. er ist ganz zahm gewórden

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

fluke

I [flu:k]

1.

n.

шчасьлівы вы́падак, ша́нец -цу m.

2.

v.t.

атры́мваць выпадко́ва

II [flu:k]

n.

1) ка́мбала f. (ры́ба)

2) трэмато́да (паразы́т жывёлы)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)