Тхла ‘тля, Aphidinea’ (глыб., Жыв. НС), ‘моль’ (глыб., Жыв. НС). Да тля (гл.) з устаўным ‑х‑, відаць, пад уплывам тхліць ‘даводзіць да псавання’, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

unterhalten

I únterhalten

* vt трыма́ць (што-н. пад чым-н.); падстаўля́ць (што-н. пад што-н.)

II unterhálten

*

1.

vt

1) падтры́мліваць (агонь; знаёмства і г.д.)

2) утры́мліваць (сям’ю і г.д.)

3) забаўля́ць (гаворкай)

2.

(sich)

1.

(mit D, über A, von D) гу́тарыць [размаўля́ць] (з кім-н. пра што-н.)

2) (mit D) забаўля́цца (чым-н.)

er hat sich gut ~ — ён до́бра правёў час

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ВЫВЕ́ТРЫВАННЕ,

працэс мех. разбурэння і хім. змянення горных парод і мінералаў зямной паверхні і прыпаверхневых слаёў літасферы. Адбываецца пад уплывам атмасферы (ападкі, вецер, сезонныя і сутачныя ваганні т-ры паветра, уздзеяння на пароды атм. кіслароду і інш.), грунтавых і паверхневых вод, жыццядзейнасці раслінных і жывёльных арганізмаў і прадуктаў іх распаду. Вылучаюць выветрыванне фіз. (механічнае), хім. і арган. (біялагічнае). Своеасаблівыя рысы мае падводнае выветрыванне (гальміроліз).

У выніку фіз. выветрывання адбываецца разбурэнне горных парод з распадам іх на абломкі. Гал. агенты фіз. выветрывання — ваганне т-ры і нераўнамернае награванне і ахаладжэнне парод, расшырэнне шчылін у пародзе замерзлай вадой (марознае выветрыванне), разбуральная дзейнасць ветру. Пры хім. выветрыванні зменьваецца хім. састаў парод з утварэннем мінералаў. Асн. агенты хім. выветрывання — вада, кісларод, солі, вуглекіслата і арган. кіслоты; асн. працэсы — вышчалочванне, гідратацыя, гідроліз і акісленне. Арганічнае выветрыванне выяўляецца ў змяненні парод пад уплывам жыццядзейнасці раслін, макра- і мікраарганізмаў і прадуктаў іх распаду. Асобы тып выветрывання — глебаўтварэнне, пры якім найб. актыўна дзейнічаюць біял. фактары. Фіз. і хім. выветрыванне цесна ўзаемадзейнічаюць; інтэнсіўнасць іх залежыць ад клімату, рэльефу, саставу, структуры і трываласці парод, працягласці працэсаў і інш. Прадукты выветрывання застаюцца на месцы (элювій) або перамяшчаюцца па схілах узвышшаў дажджавымі і расталымі водамі (дэлювій), спаўзаюць пад уплывам сілы цяжару, марознага зруху і цякучасці (саліфлюкцыя), пераносяцца ветрам. Вобласць літасферы, дзе адбываюцца працэсы выветрывання, называецца зонай выветрывання, разбураныя і пераўтвораныя пароды — карой выветрывання. Зону выветрывання наз. таксама зонай гіпергенезу, працэсы ў ёй — гіпергеннымі. Адрозніваюць сучасныя (прыпаверхневыя) і стараж. (выкапнёвыя) коры выветрывання, пахаваныя пад больш маладымі. Макс. глыбіня выветрывання больш за 0,5 км. Працэсы выветрывання — важны фактар утварэння рэльефу, які прыводзіць да сплашчэння і выраўноўвання паверхні. Працэсы выветрывання мінулых геал. эпох уплывалі на ўтварэнне розных карысных выкапняў: кааліну, вохры, вогнетрывалых глін, пяскоў і інш.

На Беларусі ў сучасных геал. умовах пераважаюць выветрыванні хім. і арганічнае. Тоўшча сучаснай кары выветрывання 5—8 м, покрыва алювіяльна-дэлювіяльных утварэнняў (пяскоў і гліністых парод) да 3—5 м, зрэдку больш. Перамешчаныя ветрам прадукты выветрывання ўтвараюць характэрныя формы рэльефу — эолавыя ўзгоркі і грады, на асобных, незадзернаваных участках пяскі, якія развейваюцца. Працэсы выветрывання выклікаюць эрозію глебы, у т. л. развяванне асушаных тарфянікаў, зніжаюць апорную здольнасць грунтоў пад інж. збудаваннямі і інш., разбураюць буд. матэрыялы. Каб пазбегнуць шкодных вынікаў выветрывання, замацоўваюць схілы, адхоны, пяскі, якія развейваюцца, вядзецца барацьба з эрозіяй глебы і інш.

т. 4, с. 302

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

мя́цца

1. (пра тканіну і пад.) kníttern vi;

гэ́тая ткані́на не мне́цца dieser Stoff kníttert nicht, dieser Stoff ist knítterfrei [knítterarm];

2. (таптацца) hín- und hértreten*;

3. разм. (паказваць нерашучасць) únschlüssig sein, nicht mit der Spráche heráus wóllen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

набі́ўка ж.

1. (дзеянне) Pólstern n -s (канапы, матраца і пад.); Áusstopfen n -s (пудзіла);

2.:

набі́ўка абручо́ў Réifenaufziehen n -s;

3. спец. (матэрыял, якім набіваюць што-н.) Füllung f -, -en, Fútter n -s, Pólsterung f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

на́дпіс м.

1. Áufschrift f -, -en, Überschrift f; Títel m -s, - (над чым-н.); Beschríftung f -, -en (пад малюнкам, чарцяжом);

кні́га з на́дпісам ein Buch mit Wídmung;

2. (на камені, манеце і г. д.) Ínschrift f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

во́блака ж. Wólke -, f -, -n;

пад во́блакамі hoch in den Wólken;

геагр. пёрыстыя во́блакі Féderwolken pl, Zírruswolken pl;

кучавы́я во́блакі Háufenwolken pl, Kúmuli pl;

слаі́стыя во́блакі Schíchtwolken pl, Strátuswolken pl;

◊

луна́ць у во́блаках in den Wólken schwében

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ло́пацца

1. plátzen vi (s), bérsten* vi (s); (zer)réißen* vi (s) (пра вяроўку і пад.);

2. перан. разм. kráchen vi, in die Luft flíegen* (пра прадпрыемства і г. д.);

◊

ло́пацца ад сме́ху vor Láchen plátzen [bérsten*]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

садо́к м.

1. (дзіцячы) Kíndergarten m -s, -gärten, Kíndertagesstätte f -, -n;

2. рыб., с.-г. Físchbehälter m -s, - (пад рыбу); Kanínchenstall m -(e)s, -ställe (на трусоў); Brútkäfig m -(e)s, -e, Héckbauer m -s, - (на птушак)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

гра́дус, ‑а, м.

1. Адзінка вымярэння вугла або дугі, роўная 1/360 акружнасці (абазначаецца знакам °, які ставіцца справа ад лічбы уверсе). Вугал у 45°.

2. Адзінка вымярэння тэмпературы (паветра, вады, чалавечага цела і пад.). Мароз 30 градусаў. Вада кіпіць пры тэмпературы 100° па Цэльсію.

3. Адзінка вымярэння моцы спірту, спіртных напіткаў. Часта прыязджалі акцызнікі, правяралі градусы гарэлкі і бралі ў карчмара хабар. Бядуля.

•••

Пад градусам — нецвярозы, у стане лёгкага ап’янення.

[Ад лац. gradus — ступень.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)