Verbum

ра́на², ране́й, прысл.

1. Раніцай, уранні.

З вечара да рана (наз.).

2. Раннім часам; пра ранні час.

Прыехаць вельмі р.

3. Да ўстаноўленага або патрэбнага часу.

Р. вярнуцца дадому.

Р. легчы спаць.

◊

Рана ці позна, рана-позна — калі-н. (пра тое, што абавязкова павінна здарыцца).

сало́мка, -і, ДМ -мцы, ж.

1. гл. салома.

2. зб. Сцёблы абабітага льну, канапель.

3. Кандытарскі, мучны выраб у выглядзе тонкіх доўгіх палачак або трубачак.

4. зб. Тонкія і кароткія драўляныя палачкі, з якіх робяць запалкі (спец.).

|| прым. сало́мкавы, -ая, -ае (да 4 знач.).

самасто́йны, -ая, -ае.

1. Які існуе асобна ад іншых; незалежны.

Самастойная дзяржава.

Жыць самастойна (прысл.).

2. Здольны дзейнічаць сам, без чужой дапамогі.

С. чалавек.

Самастойныя паводзіны.

3. Які робіцца сваімі сіламі або па сваёй ініцыятыве, без пабочнага ўплыву.

Самастойнае даследаванне.

|| наз. самасто́йнасць, -і, ж.

самацёк, -у, м.

1. Рух вадкасці або сыпкіх рэчываў сілай свайго цяжару.

С. вады.

2. перан. Ход якой-н. справы, працы без плана, без кіраўніцтва, стыхійнае ажыццяўленне чаго-н.

Пусціць справу на с.

|| прым. самацёчны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

Самацёчнае арашэнне.

С. канал.

семяры́к, -мерыка́, мн. -мерыкі́, -мерыко́ў м.

1. Старая руская мера (ліку, вагі, аб’ёму і пад.) або прадмет, якія змяшчаюць у сабе сем якіх-н. адзінак, складаецца з сямі частак.

С. пшаніцы.

2. Сем коней у адной запрэжцы.

|| прым. семяры́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

серабро́, -а́, н.

1. Каштоўны бліскучы метал шаравата-белага колеру.

2. зб. Вырабы з гэтага металу.

Сталовае с. (посуд, сталовыя прыборы). Упрыгажэнні з серабра.

Нашы спартсмены заваявалі с. (сярэбраныя медалі; разм.).

3. Дробная разменная манета са сплаву з гэтым металам або нікелем.

Заплаціць серабром.

серэна́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -на́д, ж.

1. У сярэдневяковай Заходняй Еўропе (першапачаткова ў Іспаніі і Італіі): прывітальная песня, якая выконвалася звычайна пад акампанемент лютні, мандаліны або гітары ў гонар каханай, пад яе акном.

2. Лірычны музычны твор тыпу сюіты для інструментальнага ансамбля.

спо́нсар, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Асоба, арганізацыя, фірма, якія ўдзельнічаюць у фінансаванні якога-н. мерапрыемства (звычайна з мэтай рэкламы), а таксама могуць з’яўляцца паручальнікам або арганізатарам чаго-н.; фундатар.

Знайсці спонсараў для маладой футбольнай каманды было складана.

|| прым. спо́нсарскі, -ая, -ае.

Спонсарская дапамога.

ссадзі́ць, ссаджу́, сса́дзіш, сса́дзіць; сса́джаны; зак., каго (што).

1. Дапамагчы сысці ўніз, зняць адкуль-н.

С. дзіця з канапы.

2. Даць магчымасць або прымусіць выйсці (з цягніка, аўтобуса і пад.).

С. на станцыі дзяцей.

С. безбілетніка.

|| незак. сса́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. сса́джванне, -я, н.

ста́так, -тка, мн. -ткі, -ткаў, м.

1. Жывёлы, часцей аднаго віду, якія пасуцца або ўтрымліваюцца разам, гуртам.

С. кароў.

2. адз. Пагалоўе сельскагаспадарчай жывёлы.

◊

Маеш статак, мусіш мець і ўпадак (прыказка; разм.) — у гаспадарцы не бывае без урону.

|| прым. ста́ткавы, -ая, -ае (да 1 знач.).