Verbum

ара́кул, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Месца, храм, дзе ў Старажытнай Грэцыі, Рыме, краінах старажытнага Усходу жрацы прарочылі ад імя Бога.

Дэльфійскі а.

2. У антычным свеце: жрэц-прадказальнік волі бажаства, які даваў адказы на розныя пытанні.

3. перан. Пра таго, чые меркаванні прызнаюцца бясспрэчнай ісцінай (іран.).

|| прым. ара́кульскі, -ая, -ае.

агаро́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

Участак зямлі (звычайна каля дома) для вырошчвання агародніны.

Пасадзіць моркву ў агародзе.

◊

Агарод гарадзіць (разм.) —

1) пачынаць якую-н. клапатлівую справу;

2) гаварыць бяссэнсіцу, выдумляць.

Кідаць каменьчыкі ў агарод чый (разм.) — рабіць намёкі, заўвагі, адзывацца пра каго-н. неадабральна.

|| прым. агаро́дны, -ая, -ае.

Агародныя культуры.

каці́равацца, -руюся, -руешся, -руецца; -руйся; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Цаніцца, ацэньвацца (пра тавары, каштоўныя паперы, валюту; спец.).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Быць у абароце на біржы (спец.).

3. Атрымліваць, мець тую або іншую ацэнку ў вачах грамадства: цаніцца, прызнавацца значным.

Чалавек з ведамі каціруецца ўсюды.

кво́лы, -ая, -ае.

1. Фізічна слабы, хваравіты.

Кволае дзіця.

Кволае здароўе.

2. Далікатны, маладзенькі, які слаба развіваецца (пра расліны, грыбы і пад.).

Кволыя парасткі.

Кволыя сыраежкі.

3. Невялікі па сіле, інтэнсіўнасці, напружанасці.

К. голас.

К. плач.

4. Недастаткова моцны; нетрывалы.

Кволае крэсла.

5. перан. Нязначны, малы.

Кволыя спадзяванні.

|| наз. кво́ласць, -і, ж.

куры́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., ку́рыцца; незак.

1. Слаба гарэць, тлець, вылучаючы многа дыму.

На вогнішчы курыліся галавешкі.

Папяроса не курыцца.

2. чым і без дап. Вылучаць выпарэнні, лёгкі туман, пару.

Ад летняга дажджу лес курыўся парай.

3. Паднімацца ўверх, кружыцца (пра дым, туман, пыл і пад.).

За машынай курыўся пыл.

лаві́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; незак.

1. Пра паруснае судна: рухацца супраць ветру, мяняючы напрамак курсу.

2. перан. Рухацца не прама, абмінаючы перашкоды.

Л. паміж машынамі.

3. перан. Умела выходзіць з цяжкага становішча, ухіляцца ад чаго-н.

Л. у палітыцы.

|| зак. злаві́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй (да 2 знач.).

|| наз. лаві́раванне, -я, н.

ма́лпа, -ы, мн. -ы, малп і -аў, ж.

1. Млекакормячая жывёліна атрада прыматаў, якая па будове цела з’яўляецца самай блізкай да чалавека.

Шыраканосыя малпы.

2. перан. Пра чалавека, які крыўляецца (разм.).

|| памянш. ма́лпачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. ма́лпавы, -ая, -ае і ма́лпін, -а.

Малпавы запаведнік.

Малпіна футра.

пахава́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. гл. хаваць², хаўтуры.

2. Цыкл абрадаў, звязаных з ушанаваннем памяці нябожчыка і праводзінамі яго ў апошні шлях.

3. Месца, дзе пахаваны хто-н.

Раскопкі пахаванняў.

|| прым. пахава́льны, -ая, -ае (да 2 знач.).

П. абрад.

Пахавальная (наз.: паведамленне з дзеючай арміі родным пра гібель ваеннаслужачага; разм.).

прада́ць, -да́м, -дасі́, -да́сць; -дадзім, -дасце́, -даду́ць; -да́ў, -дала́, -ло́; -да́й; -да́дзены; зак., каго-што.

1. Аддаць каму-н. за плату (пра гандлёвую здзелку).

П. хату.

2. перан. Выдаць каго-н., здрадзіць каму-, чаму-н.

П. сябра.

|| незак. прадава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць.

|| наз. про́даж, -у, м. (да 1 знач.).

пракаці́цца, -качу́ся, -ко́цішся, -ко́ціцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перамясціцца куды-н. коцячыся.

Сляза пракацілася па твары.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Раздацца (пра раскацістыя гукі).

Пракаціўся гром.

3. Праехацца для забавы, з’ездзіць куды-н. ненадоўга.

П. на самакаце.

|| незак. прако́чвацца, -аецца (да 1 і 2 знач.).