Апіво́ш ’п’яніца’ (Сцяц., Бір. дыс.), апівоша (Янк. III), апівошына (Абабур.). Польск. арг. opiwosz, piwosz. Рус. дыял. опивоха. Утворана ад дзеяслова апіваць ’часта і многа піць чужое’ (Янк. I), ад якога і апівака ’той, хто любіць апіваць’, пры дапамозе экспрэсіўнага элемента ‑ош. Гэты элемент суадносіцца з суфіксам ‑ох(а) (льсьцёх, раскідоха) (Карскі 2-3, 37) і суфіксамі на ‑ш (збродыш, поганыш) (там жа, 38).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыдры́паць экспр. ’прыдыбаць, прыйсці з цяжкасцю’ (ТС). Прэфіксальнае ўтварэнне ад дры́паць разм. ’ісці, дробна і часта ступаючы’ (ТСБМ; у ЭСБМ адсутнічае), якое, безумоўна, узыходзіць да прасл. *dripati (ЭССЯ, 5, 115; тут падаецца адзначанае слоўнікам Байк. і Некр. дры́паць ’брудзіць падол’), параўн. адно са знач. чэш. drpačʼ ’дробненька хадзіць’, а таксама ўкр. придрі́патися ’прыйсці ў слату’. Гл. яшчэ ЕСУМ, 2, 128 (пад дри́пи).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Та́каць 1 ’часта ўжываць слова так, падтакваць’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк.). Укр. та́кати ’згаджацца; падтакваць’, рус. та́кать ’тс’. Да так, гл. Паводле Фасмера (4, 12), стараж.-рус. такати ’згаджацца’ ўтворана ад тако ’гэтак’; сюды ж аналагічнае рус. да́кать.

Та́каць 2 ’рытмічна тахкаць, стукаць’ (ТСБМ). Укр. та́кати ’тс’, дыял. ’кракаць, кахкаць (пра гусей)’, дзіц. так‑так ’качка’ (Горбач, Дитяч.), рус. та́кать ’тахкаць’. Гукаперайманне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

І́катнік ’гарліца’ (Мат. Гом.). Утворана суфіксам ‑ік ад прыметніка *ікатны, як іншыя назвы зёлак паводле іх прызначэння: сардэчнік, нырачнік (Сцяцко, Афікс. наз., 106). Па народнаму павер’ю, гэта расліна лечыць іканне; параўн. рус. арханг. ико́тник ’трава, якой лечацца ад нервовага істэрычнага захворвання — ікаўкі’, укр. икавка ’расліна Berteroa incana’ (Грынч.). Семантычная мадэль «назва расліны па хваробе, якую яна лечыць» сустракаецца даволі часта.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

pal​1 [pæl] n. infml

1. ся́бар;

We’ve been pals for ages. Мы даўно сябруем;

an old pal of mine мой да́ўні ся́бар

2. хло́пец, пры́яцель (зварот да каго-н., часта непрыязны);

Now look here, pal, you’re asking for trouble. Паслухай, прыяцель, ты напрошваешся на непрыемнасці.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

няпа́лены, ‑ая, ‑ае.

1. Такі, якога не палілі (пра печ). Няпаленая печ. // Такі, дзе не палілі (пра памяшканне). Няўтульна было ў гэтым недагледжаным і няпаленым памяшканні. Лобан. Пакойчык зімою часта быў няпалены, халодны. Арабей.

2. Які не прайшоў абпальвання (пра цэглу). Дыміліся сушыльныя печы. А няпаленую цэглу абвяваў вецер пад нізкімі паветкамі. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

насаджэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. насадзіць ​1.

2. толькі мн. (насаджэ́нні, ‑яў). Пасаджаныя расліны, дрэвы. Лесаахоўныя насаджэнні. Пладова-ягадныя насаджэнні. □ Гутарка ў Максіма ішла аб беларускіх лясах.., аб новых, пасляваенных насаджэннях. Брыль.

•••

Зялёныя насаджэнні — дрэвы і кусты, часта ў спалучэнні з кветнікамі і газонамі, у гарадах, пасёлках і вакол іх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

патрэ́бнасць, ‑і, ж.

Неабходнасць у чым‑н. Патрэбнасць у харчаванне Патрэбнасць у драўніне. Матэрыяльныя і культурныя патрэбнасці. □ [Лясніцкі:] — Стаць разведчыцай ты зможаш у любы момант, калі гэта спатрэбіцца. А патрэбнасць такая будзе часта, не сумнявайся. Шамякін. // Жаданне чаго‑н., імкненне да чаго‑н. А прывітая інстытутам патрэбнасць аддаваць веды прымушала выступаць, падказваць, вучыць. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абера́цыя, ‑і, ж.

Спец.

1. Скажэнне або недастатковая выразнасць паказанняў аптычных прылад. Сферычная аберацыя. Храматычная аберацыя.

2. Уяўнае адхіленне нябесных свяціл ад іх сапраўднага месца знаходжання, якое выклікаецца рухам Зямлі вакол Сонца.

3. Адхіленне ад нармальнай будовы арганізма, якое часта выражаецца толькі у інакшай афарбоўцы або велічыні.

4. перан. Памылка, адхіленне ад ісціны.

[Ад лац. aberratio — адхіленне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вандро́ўнік, ‑а, м.

1. Чалавек, які вандруе, падарожнічае. Вось у гэтае мястэчка і накіраваліся нашы вандроўнікі — Лабановіч і Садовіч. Колас.

2. Той, хто часта мяняе месца жыхарства, пастаянна знаходзіцца ў дарозе. Міхаіл Сярмяжка лічыць, што яго шлях будаўніка-вандроўніка не надта доўгі. Дадзіёмаў.

3. Той, хто вядзе неаселы спосаб жыцця; качэўнік. Жывёлаводы-вандроўнікі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)