Перашэ́ек ’поле, лес і інш. прастора, якія што-небудзь раздзяляюць’ (рэч., ЛА, 5). Пад уплывам рус. переше́ек ’тс’, параўн. адаптаванае літаратурнае перашыек ’вузкая паласа, што злучае часткі сушы або аддзяляе адзін водны масіў ад другога’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аксітацы́н
(ад аксі- + гр. tokos = нараджэнне)
гармон задняй часткі гіпофіза, які выклікае скарачэнне гладкай мускулатуры ўнутраных органаў (пераважна маткі).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
аргане́лы
(лац. organella, ад гр. organon = прылада, інструмент)
часткі цела аднаклетачнага арганізма, якія выконваюць пэўныя функцыі ў яго жыццядзейнасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
астэрэагно́з
(ад а- + гр. stereos = аб’ёмны + gnosis = пазнаванне)
непазнаванне знаёмых прадметаў навобмацак пры паражэнні кары цемянной часткі галаўнога мозга.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лабектамі́я
(ад гр. lobos = кавалачак + ektome = выраз)
выдаленне часткі лёгкіх пры туберкулёзе, гнойных працэсах, пухлінах і іншых захворваннях лёгкіх.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лабэктамі́я
(ад англ. lobe = доля, частка + гр. ektos = па-за)
мед. аперацыйнае выдаленне часткі чалавечага органа (напр. палавіны лёгкага).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
манаго́нія
(ад мана- + -гонія)
бясполае, вегетатыўнае размнажэнне, якое адбываецца без апладнення шляхам аддзялення часткі бацькоўскага арганізма або простага дзялення.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сульсе́н
[ад лац. sul(fur) = сера + с(ел)ен]
лекавы прэпарат, які выкарыстоўваюць пры себарэі пакрытай валасамі часткі галавы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Каламы́тка ’панос’ (Мат. Маг.). Рус. каламытка ’тс’. Статус бел. лексемы няясны. Фіксацыя, аднак, і рус. слова прадстаўлена на абмежаванай тэрыторыі і гэта не дазваляе думаць пра банальнае запазычанне або пра інфільтрацыю. Наяўнасць жа сепаратных сувязей нельга аспрэчваць, хоць і няясна, на якой тэрыторыі знаходзіўся цэнтр інавацыі. Слова, як здаецца, было ўтворана на базе больш шырока вядомага мыт ’панос’ (гл.). Паколькі гэта слова вядома і ў рус. і ва ўсх.-бел. гаворках, яно не вырашае пытання аб напрамку інавацыі. Адносна першай часткі лексемы каламытка можна выказаць наступныя меркаванні. Нельга выключыць магчымасці ўтварэння слова з пачатковым эспрэсіўным фармантам кала‑ (кола‑) няяснага паходжання (відаць, выдзяляецца як самастойная частка з складаных слоў). Існаванне такога фарманта пацвярджаецца шэрагам прыкладаў: рус. бран. коломат ’крык, шум і інш.’, укр. бук. калабусьок ’бусел’ і інш., на жаль, не вельмі ясных этымалагічна. З другога боку, нельга выключыць сувязі першай часткі слова са слав. kalъ, пэраў», бел. дыял. каліцца ’спаражняцца’. Трэба ўлічыць таксама, што другая частка разглядаемага слова суадносіцца з дзеясловам тыпу рус. мытить. Адносна значэння параўн. у Даля, 2, 956: «Хворать мытом, поносом». У такім выпадку каламытка ў большай меры нагадвае ўтварэнні тыпу бел. каламут, рус. колоброд і да т. п., аднак генезіс першай часткі слова няясны. Гл. яшчэ адносна этымалогіі другой часткі мыт, мытуха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ля́скалка ’скрыпень вузкалісты, Epilobium angustifolium Scop.’ (лельч., Нар. лекс.). Відаць, да ля́скаць. Аднак матывацыя застаецца няяснай. У часткі назваў пераважае «гукавая» прыкмета: скрыпень, скрыпнік, скрыпун. Сюды ж і ля́скалка. Магчыма, паводле гука пры ляску, трэску плода-каробачкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)